Inleiding

Aan noordelijke rand van de begraafplaats gesitueerd openbaar MAUSOLEUM in neoclassicistische trant, gebouwd in 1893 naar ontwerp van de toenmalige Haarlemse gemeentearchitect J. Leijh, die het gebouw in het basement links naast de ingang signeerde. Aannemer was A. Rinkema uit Haarlem.

Door plaatsing op een sokkel verheft zich dit met de voorzijde (zuid) naar de begraafplaats gerichte gebouw ten opzichte van de omgeving. Het vervult hierbinnen tevens een decorfunctie.

In 1925 werd het centrale volume ingericht als aula. Na 1960 werd het plafond van de aula verlaagd en de portiek voorzien van een glazen afsluiting met in de bovenrand een donkere horizontale baan.

Omschrijving

Het symmetrische gebouw staat op een rechthoekig grondplan en bestaat uit drie delen: een centraal en risalerend volume met flauw hellende dwarskap, geflankeerd door lagere zijvleugels met flauw hellende langskappen. Het centrale volume heeft een Dorisch tempelfront met twee gecanneleerde zuilen tussen anten. In het timpaan bevindt zich een sculptuur van de beeldhouwer J.P. Maas voorstellende de drie schikgodinnen met de levensdraad uit de Griekse mythologie. De zijvleugels bestaan uit colonnades van Ionische zuilen en halfzuilen.

Het centrale volume wordt (via de glazen wand) bereikt door een hoge dubbele centraal geplaatste paneeldeur in de achterwand van de zuilenvoorhal die in oorsprong donker gekleurd was. De in oorsprong eveneens donker gekleurde traveeën van de colonnaden in de zijvleugels zijn blind. Zuilenvoorhal en colonnaden staan met elkaar in verbinding via een monumentale doorgang in de tussenmuur. In de zijvleugels en in de kelders hieronder zijn aan weerszijden van een centrale gang oorspronkelijke wandgraven aanwezig die respectievelijk via daklichten en glas in de gangvloer van daglicht worden voorzien. Graven bevinden zich ook in de vloer van de colonnaden van de zijvleugels. De zijgevels van het gebouw bevatten twee grote omlijste vierruits vensters waarvan de zuidelijke exemplaren blind zijn. De flauw hellende geveltoppen zijn gedecoreerd met een cirkel tussen twee driehoeken. Half onder maaiveldhoogte bevinden zich in de zijgevels de ingangen naar de kelders, die via een aflopend talud worden bereikt. De geheel blinde achterzijde van het gebouw ligt op de erfscheiding van de begraafplaats en is alleen vanuit de particuliere achtertuinen van de huizen aan de zuidzijde van de Pijnboomstraat zichtbaar.

Het basement, de zuilen en een aantal architectonische details zijn uitgevoerd in zandsteen. Friezen en lijstwerk zijn van hout. Het overige muurwerk bestaat uit gepleisterde baksteen met in de zijgevels het motief van blokken natuursteen. Het deel van de zijgevels onder de hoogte van het basement is zwart gemaakt.

Waardering

Als goed herkenbaar voorbeeld van een openbaar wandgraven-mausoleum van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde, tevens van belang als functioneel en prominent gesitueerd onderdeel van het complex van de Algemene Begraafplaats Kleverlaan.