Inleiding

UITZICHTTOREN genaamd 'Koningin Julianatoren' (monumentnummer 514477) met DOOLHOF (monumentnummer 514478) en GROT (monumentnummer 514479). De toren is gelegen aan de zuidzijde van de Amersfoortseweg en vormt het hart van het gelijknamige familie-pretpark.

In oorsprong lagen aan de Amersfoortseweg twee pretparken naast elkaar. Het huidige park Julianatoren was eigendom van de familie Middelink. Beide parken zijn later in één hand gekomen.

De kern van het park werd in oorsprong gevormd door de, inmiddels gesloopte, uitspanning Berg en Dal en de rechts daarvan gelegen uitzichttoren, de Julianatoren. Op last van de bezetter is de naam gedurende de Tweede Wereldoorlog tijdelijk gewijzigd in Juliatoren. Tijdens de oorlog is de toren door de Duitsers verhoogd met een uitkijkplatform. De uitzichttoren, waarvan de eerste steen werd gelegd door Jansje Middelink op 15 april 1910, en de inmiddels vervangen oorspronkelijke uitspanning werden ontworpen door de Apeldoornse architect Andries van Driesum Szn (1868-1925). Opdrachtgever was Gerrit Middelink. Aan de voet van de toren bevinden zich een doolhof en een onderaardse grot die in 1927 werden aangelegd.

Waardering

Complex van UITZICHTTOREN uit 1910 met DOOLHOF en GROT uit 1927, genaamd Julianatoren.

- Van architectuurhistorische waarde als vroeg twintigste eeuws complex met een vermaaksfunctie, samengesteld uit een drietal karakteristieke en niet vaak voorkomende voorbeelden van vermaaksobjecten. De uitzichttoren is een kenmerkend voorbeeld van een torengebouw dat in kalkzandsteen is uitgevoerd. Aan de voet ervan liggen een grot en een doolhof, verbonden door een onderaardse gang.

- Van stedebouwkundige waarde als karakteristiek en beeldbepalend complex aan de zuidzijde van de Amersfoortseweg, waarvan vooral de hoge uitzichttoren een opvallende symboolfunctie vervult. De toren is aan de rand van het Kroondomein en het Paleispark gesitueerd. De Amersfoortseweg vormt de zuidelijke begrenzing van dit gebied.

- Van cultuurhistorische waarde als vroeg voorbeeld van een tot een pretpark uitgegroeide uitspanning, waarvan de uitzichttoren, de doolhof en de grot de oorspronkelijke elementen vormen. De uitzichttoren is voor dit groene gebied op de Veluwe een belangrijke vorm van vermaak. De verhoging van de toren tijdens de Tweede Wereldoorlog was noodzakelijk om de oorspronkelijke functie als uitzichttoren -in een andere context- te behouden en geeft daardoor een indicatie van de ouderdom en de groei van de aanplant in dit bosrijke gebied. De naam van het complex herinnert aan de geboorte van de voormalige Koningin der Nederlanden, Juliana, en aan de sterke band van de gemeente Apeldoorn met het koningshuis.