Inleiding

Het complex van de Stichting Coopersburg bestaat uit een BEJAARDENTEHUIS met oorspronkelijk 22 woningen, thans 21 woningen, de TUIN met 3 BRUGGEN, FONTEIN en ZONNEWIJZER en het MAUSOLEUM.

Het BEJAARDENTEHUIS Coopersburg in Overgangsarchitectuur werd in 1900 gebouwd naar ontwerp van de gemeentearchitect Folkert Hoekstra uit Akkrum, door W.D. Booijenga uit Ternaard. De opdrachtgever was Folkert H. Kuipers, geboren in 1843 te Akkrum, geëmigreerd naar Amerika in 1866 en aldaar genaturaliseerd onder de naam Frank Cooper. Hij had fortuin gemaakt als compagnon van het warenhuisconcern Siegel & Cooper met vestigingen in Chicago en New York. In het tehuis bevindt zich een eglomisée-werk, voorstellende de vestiging in New York. Volgens de Stichtingsakte uit 1899 was het doel van Coopersburg: "(...) onderdak en onderhoud en in het algemeen verzorging te geven aan behoeftige ouden van dagen, zowel mannen als vrouwen, onverschillig van welcken godsdienst, die in de gemeente Utingeradeel zijn geboren of op het tijdstip van hun opname tenminste dertig jaren in die gemeente hebben gewoond; inwoners van Akkrum genieten de voorkeur." Op 18 juli 1900 werd de eerste steen gelegd en 8 mei 1901 vond de feestelijke opening plaats.

De TUIN in Gemengde tuinstijl werd in 1900 aangelegd door boomkweker G.W. Westra uit Hardegarijp. De grond werd opgehoogd en waterpartijen uitgegraven, waarover bruggetjes werden geslagen. Voor de aansluiting op de Leeuwarderweg werden over het water twee dammen gemetseld, elk met een ijzeren hekwerk. Daarvan is er één bij de versmalling van de grachten, als gevolg van de wegverbreding in 1978/79, verwijderd. In de vijver voor het hoofdgebouw werd een rotspartij gemetseld met een FONTEIN, die water ontving uit een zinken tank op de zolder van het torentje in het middengedeelte van het hoofdgebouw. In de achtertuin werd een ZONNEWIJZER opgesteld. In 1906 werd in de tuin een MAUSOLEUM gebouwd, naar ontwerp van en uitgevoerd door de Amsterdamse beeldhouwer Johann Hinrich Schröder in Art Nouveaustijl. In het mausoleum zijn de lichamen bijgezet van de stichter Frank Cooper/Folkert Kuipers (overleden 1904) en zijn echtgenote Antoinetta Gerardina de Graaff (overleden 1878).

Waardering

Het complex van de Stichting Coopersburg bestaat uit een BEJAARDENTEHUIS met 21 woningen in Overgangsarchitectuur uit 1900 naar ontwerp van de gemeentearchitect F. Hoekstra, de TUIN in Gemengde tuinstijl uit 1900 naar ontwerp van G.W. Westra uit Hardegarijp met 3 contemporaine BRUGGEN, een FONTEIN, een ZONNEWIJZER en het MAUSOLEUM in de Art Nouveau-stijl van de beeldhouwer Joh. Hinrich Schröder. Het complex is van algemeen cultuurhistorisch belang:

- als karakteristiek voorbeeld van een typologische ontwikkeling, namelijk collectief wonen in individuele kamerwoningen in plaats van een groepshuisvesting van bejaarden,

- vanwege de bijzondere situering aan de toegangsweg tot Akkrum,

- vanwege de bijzondere betekenis van het object voor het aanzien van het dorp Akkrum,

- vanwege de redelijke mate van architectonische gaafheid van het hoofdgebouw,

- vanwege de structurele en visuele gaafheid van het complex in relatie tot de dorpse omgeving.

- als karakteristiek voorbeeld van deze tuinstijl,

- vanwege het bijzondere belang van de tuinaanleg met zeldzame en oude beplanting,

- vanwege de herinneringswaarde aan de stichter van Coopersburg,

- vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteit van het ontwerp van het mausoleum in de tuin,

- vanwege de zeer hoge mate van architectonische gaafheid van het mausoleum, zowel van het exterieur als het interieur,

- vanwege de hoge mate van typologische zeldzaamheid van een mausoleum op nationaal niveau.