Inleiding\t\t

Het complex van het voormalig "Sint Elisabeth's Gasthuis" bestaat uit een laat negentiende eeuwse T-vormige ZIEKENHUIS en een uit de periode 1897-1904 daterende KAPEL.

Het Sint Elisabeth's Gasthuis is een in de loop der tijd sterk gegroeid en uit diverse onderdelen samengesteld ziekenhuiscomplex in de wijk Lombok, ten westen van het centrum van Arnhem. De wijk ligt op een stuwwal. Het Gasthuis bevindt zich op een oplopend stuk grond tussen de Utrechtseweg aan de zuidzijde en het verdiept liggende spoor noordelijk ervan. Zuidelijk van de op dit punt schuin langs het complex lopende Utrechtseweg stroomt de Rijn waarop aan de voorzijde van het Gasthuis een uitzicht geboden wordt. Het complex wordt aan de westzijde door de Zwarteweg begrensd. Aan de oostzijde (de stadszijde) bevindt zich een van moderne bebouwing voorzien driehoekig terrein.

Het complex bestaat thans nog uit twee onderdelen:

1. een ZIEKENHUIS-vleugel uit 1894 naar ontwerp van architect J.W. Boerbooms in een sobere mengvorm van neorenaissance en neogotiek;

2. een KAPEL in neogotische stijl, bestaande uit een onderbouw uit 1897 (Boerbooms) en een bovenkapel uit 1904-1905 (architect W.G. Welsing).

De latere uitbreidingen van het ziekenhuis zijn onlangs gesloopt. Voor het complex ligt aan de zijde van de Utrechtseweg een door een lusvormige en omhooglopende oprit onderbroken tuin.

Waardering

Complex "Sint Elisabeth's Gasthuis", bestaande uit een ZIEKENHUIS-vleugel en een KAPEL.

- Als historisch gegroeid ziekenhuiscomplex met kapel vormen de restanten van het Sint Elisabeth's Gasthuis een goed voorbeeld van de ziekenhuisbouw uit het laatste kwart van de negentiende eeuw. Het complex bevindt zich op een waardevolle lokatie op een stuwwal, en ingeklemd tussen het stadscentrum en de wijk Lombok aan de oost- en westzijde en de spoorlijn en de Rijn aan de noord- en zuidzijde. De uit de vroege twintigste eeuw daterende wijk Lombok, waarbij zich ondermeer de door J.F. Metzelaar ontworpen koepelgevangenis bevindt, sluit zeer goed aan bij het complex.

- Ook de nog aanwezige oorspronkelijke interieuronderdelen zijn van belang. Het samengestelde complex is van architectuurhistorische waarde, heeft een situeringswaarde en is van belang vanuit het oogpunt van de ziekenhuisbouw en de geschiedenis daarvan in de negentiende en twintigste eeuw.

- Een belangrijke cultuurhistorische waarde is gelegen in het feit dat het complex een belangrijke rol speelde tijdens de Slag om Arnhem in 1944. Het Sint Elisabeth's Gasthuis bevond zich midden in de gevechtszone in de smalle corridor tussen de spoorweg en de rivier en deed dienst als hospitaal voor beide partijen. In het gebouw werd kort daarna een wapenstilstand overeengekomen.