Inleiding

De gefaseerde bouw in de jaren 1889-1893 van het COMPLEX van de INFANTERIEKAZERNE aan de Leusderweg maakte van Amersfoort de grootste garnizoensstad van Nederland. Het complex werd in opdracht van het Ministerie van Oorlog ontworpen door de eerstaanwezend kapitein der genie ir. G. Kleijnhens.

Het complex werd in een eclectische bouwstijl vormgegeven, waarbij invloeden uit de neorenaissance en de neobarok overheersen met baksteenornamentieke details. In de wachthuisjes zijn invloeden van de neobarok aanwezig, zoals de rustica, de geprononceerde cordonlijsten en de segmentvormige frontons.

Het in grondplan rechthoekige complex, in de lengterichting op een noord/oost-zuid/west as gelegen, bevat aan drie zijden vier vrijwel identieke kazernegebouwen. Wachthuisjes en hekwerk scheiden het 450 meter brede en 150 meter diepe terrein af van de Leusderweg.

Eerst waren de kazernes met Romeinse cijfers genummerd, in 1896 werden zij genoemd naar de vier zonen van Juliana van Stolberg, Adolf, Hendrik, Lodewijk en Willem, die in de strijd tegen de Spaanse bezetting gedood waren.

Het complex kwam in 1978 leeg te staan. Verschillende gebouwen werden of waren gesloopt, waaronder het gebouw dat een centrale positie innam in het verlengde van de middenas. Gezocht werd naar een nieuwe bestemming. Na verschillende plannen werd de restauratie en verbouwing onder leiding van de architect M.G. Bakker uitgevoerd en kwam in 1985 gereed. Van de hoofdgebouwen werden alleen de voor- en zijgevels gehandhaafd; in de gebouwen zelf werden 116 koopwoningen en -appartementen ondergebracht. De achtergevel werd gepleisterd van uitbreidingen voorzien. Als gevolg hiervan is de achtergevel van ondergeschikt belang. De linkerhelft van het excercitieterrein werd ingevuld met woningbouw. Ook werden delen van het hekwerk verwijderd.

Omschrijving

Het rechthoekige terrein kent een sterke symmetrie met in het midden aan de Leusderweg de entree met wachthuisjes. Vandaar loopt een laan met bomen naar het noorden, richting de Amersfoortse Berg. Het gebouw dat in het verlengde van deze hoofdas was gelegen is gesloopt. Links en rechts van de plaats van dit gebouw staan de Lodewijk- en Hendrikkazerne, met de voorgevel naar het zuiden gericht. Aan de smalle zijden van het terrein staan haaks hierop de Willemkazerne (westzijde, met de voorgevel naar het oosten gekeerd) en de Adolfkazerne (oostzijde, met de voorgevel naar het westen gekeerd). Het complex bestaat aldus uit de volgende onderdelen:

1. Willemkazerne (1889)

2. Lodewijkkazerne (1890)

3. Adolfkazerne (1891)

4. Hendrikkazerne (1892)

5. Wachthuisjes met hekwerk

Waardering

De voormalige infanteriekazerne is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een kazernecomplex met een sterke samenhang in opzet en uitgevoerd in een rijk gedetailleerde, eclectische bouwstijl. Het complex is tevens van grote cultuurhistorische waarde als overblijfsel van een belangrijke ontwikkeling binnen de Nederlandse krijgsmacht. Van stedenbouwkundige waarde vanwege de situering van de gebouwen in relatie tot het functionele gebruik van het kazerne-terrein.