Hekellaan 4, 's-Hertogenbosch (Complex, 3 onderdelen)

Inleiding.

Het complex van de voormalige Rijks HBS (Complexonderdeel 1), een SCHEIKUNDELOKAAL (Complexonderdeel 2) en een GYMNASTIEKZAAL/TEKENLOKAAL annex CONCIERGEWONING (Complexonderdeel 3), is gelegen aan de noordelijke zijde van de Hekellaan, die de zuidelijke begrenzing van de Bossche binnenstad vormt. Het complex ligt binnen het stedenbouwkundig waardevolle gebied rond de Hekellaan en het Baselaarpark en Baselaarstraat, waar aan het begin van deze eeuw een luxueuze -voornamelijk uit villa's bestaande- bebouwing op de middeleeuwse wallen ontstond. Naast de H.B.S. bevindt zich een andere belangrijk voormalig schoolgebouw: het reeds beschermde stedelijk gymnasium aan het Nachtegaalslaantje. Zowel de Rijks HBS, als de gymnastiekzaal/tekenlokaal annex conciërgewoning werden gebouwd in 1905, naar ontwerp van de architect J.A. Vrijman, Rijksbouwkundige voor gebouwen van Onderwijs. De Rijks HBS en de gymnastiekzaal/conciërgewoning vertonen stijlelementen van de Overgangsstijl, gemengd met elementen van de rationalistische Neo-Gotiek. In 1908 werd de Rijks HBS uitgebreid met een een SCHEIKUNDELOKAAL, dat middels een lage poort op het hoofdgebouw aansluit. Ook deze latere toevoeging werd uitgevoerd naar ontwerp van J.A. Vrijman.

Omschrijving.

Het complex is gebouwd op een globaal rechthoekig terrein, dat aan de zuidzijde wordt begrensd door de Hekellaan, aan de westzijde door het Nachtegaalslaantje, aan de noordzijde door de Dieze en aan de oostzijde door een erfafscheiding met woningen aan de Bethaniëstraat. Het hoofdgebouw van de Rijks HBS ligt met de hoofdingang aan de Hekellaan, met aansluitend op de noordwestelijke hoek van het schoolgebouw het scheikundelokaal. Aan de noordelijke zijde van het terrein ligt voormalige gymnastiekzaal met conciërgewoning en tekenlokaal. Het terrein wordt aan de straatzijde afgesloten door een smeedijzeren hek.

Waardering.

Het complex van de voormalige Rijks HBS te 's-Hertogenbosch is van algemeen belang. Het HBS-complex heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische/culturele ontwikkeling: het vormt een illustratie van de ontwikkeling binnen het hoger onderwijs rondom de eeuwwisseling. Het HBS-complex is van belang als illustratie van een typologische ontwikkeling: als schoolcomplex voor hoger onderwijs, met afzonderlijke bijgebouwen voor scheikunde-, teken- en gymnastiekonderwijs. Het HBS-complex heeft architectuurhistorische waarde: de gebouwen zijn als gaaf bewaarde representanten van rijksarchitectuur in de vroege 20e eeuw van belang: zij vormen een goed voorbeeld van de sobere Rijksbouwstijl. Het HBS-complex heeft ensemblewaarde vanwege de bijzondere betekenis van het complex wegens situering, verbonden met de ontwikkeling van het gebied van de voormalige stadswallen aan de zuidzijde van het stadscentrum; het complex is karakteristiek voor de representatieve, open bebouwing op deze voormalige wallen. Het complex is van belang vanwege de gaafheid van de bebouwing. Tot slot is het complex zeldzaam als gaaf bewaard voorbeeld van dit schooltype.