Inleiding

COMPLEX 'Rust -en Vacantiehuis Stichting De Born' gebouwd in 1933 in opdracht van mej. A.E. Ribbius Peletier (1891-1989) uit Amsterdam, naar ontwerp van de Amsterdamse BNA architect P. VORKINK (1878-1960). Zij gaf binnenhuisarchitect F. SPANJAARD uit Amsterdam de opdracht het interieur te ontwerpen. Tenslotte werd mejuffrouw J. BOUWENS uit Nijmegen gevraagd voor een ontwerp voor de aanleg van de tuin en de bloemen- en kruidentuin. Het complex `Rust- en Vacantiehuis De Born' is gesitueerd op een open plek op een heuvel temidden van de bossen buiten de bebouwde kom, ten oosten van Bennekom in de gemeente Ede. Het complex bestaat uit de volgende beschermde onderdelen:

1. Rust- en vakantiehuis (inclusief aanbouw)

2. Tuinaanleg (inclusief bloemen- en kruidentuin)

Architect P. Vorkink kreeg de opdracht een huis te bouwen waar arbeidersvrouwen zich thuis voelden, maar zich tevens bewust werden dat er meer was tussen hemel en aarde, dan zij tot nu toe ervaren hadden. Het moest praktisch zijn, maar tevens esthetisch verantwoord. Het resulteerde in een vakantiehuis gebouwd in een zakelijk-expressionistische stijl. Voor binnenhuisarchitect Frits Spanjaard, als volgeling van de Nieuwe Zakelijkheid, was het zijn eerste grote opdracht. Hij ontwierp zelf enige meubels, die hij combineerde met seriemeubels, waaronder de stalen buismeubels van Gispen. Het huis bood onderdak aan de cursisten, de leiding, juffrouw Ribbius en het personeel. In 1956 werd besloten tot de bouw van een nieuwe vleugel eveneens naar ontwerp van Vorkink. In 1980/81 werd onder leiding van binnenhuisarchitect Van der Klugt het interieur aangepast. In 1991 vond een uitbreiding plaats naar ontwerp van de architect Hans Wuurdeman uit Utrecht. Deze laatste uitbreiding wordt uitgesloten van bescherming vanwege de bouw van na 1940 en de te geringe architectuurhistorische waarde. De Born was het vormingscentrum voor vrouwelijke partijleden van de SDAP, een rustige plek waar vrouwen naar toe gingen om aandacht aan hun eigen persoon te besteden. Als zodanig heeft De Born een belangrijke bijdrage geleverd aan de groei en verandering van de vrouwenbeweging in Nederland.

Waardering

COMPLEX 'Rust -en Vacantiehuis Stichting De Born' gebouwd in 1933 in opdracht van mej. A.E. Ribbius Peletier (1891-1989) uit Amsterdam naar ontwerp van de Amsterdamse architect P. VORKINK (1878-1960). Naast de architect werden binnenhuisarchitect F. SPANJAARD uit Amsterdam en mejuffrouw J. BOUWENS uit Nijmegen gevraagd voor een ontwerp voor respectievelijk het interieur en de aanleg van de tuin.

- Van architectuurhistorische waarde als voorbeeld van het latere werk van de landelijk bekende architect P. Vorkink uit Amsterdam in zakelijk expressionisme met waardevol interieur naar ontwerp van binnenhuisarchitect F. Spanjaard.

- Van stedenbouwkundige waarde vanwege de ligging van het rust- en vakantiehuis op een heuvel in het bosrijke buitengebied van Bennekom binnen de gemeente Ede met een tuinaanleg naar ontwerp van mejuffrouw J. Bouwens.

- Van cultuurhistorische waarde als zeldzaam typologisch voorbeeld van een rust- en vakantiehuis op de Veluwe uit de jaren dertig van de twintigste eeuw. Het rust- en vakantiehuis deed tevens dienst als vormingscentrum voor arbeidersvrouwen. Als zodanig heeft het 'Rust- en Vacantiehuis Stichting De Born' een belangrijke bijdrage geleverd aan de emancipatie van de vrouw in Nederland.