Inleiding

Complex "Buma" * bestaande uit electrisch GEMAAL, SCHUTSLUIS, TRANSFORMATORGEBOUW, SLUISWACHTERSHUISJE en SCHOTBALKENLOODS gebouwd in 1939-1941 in opdracht van Rijkswaterstaat, Afdeling Rijksdienst IJsselmeerpolders (R.IJ.P.). Het gemaalcomplex is één van de oorspronkelijk drie gemalen die zijn gebouwd voor de bemaling van de "Noordoostelijke Polder". De andere twee zijn de qua vormgeving sterk verwante gemalen bij Urk (Vissering) en De Voorst (Smeenge). Met de voorbereidende werkzaamheden aan het complex - de aanleg van een werkhaven met opslagterrein - werd al begonnen in 1936. Het ontwerp voor de in een functionalistische stijl opgetrokken behuizing van het gemaal was van ir. D. Roosenburg (Den Haag). Verantwoordelijk voor de constructie van het complex was de Dienst der Zuiderzeewerken afdeling Noordoostpolderwerken. Op 7 januari 1941 werden de vier transformatoren in het transformatorgebouw en de drie pompen van het gemaal in werking gesteld, waardoor kon worden begonnen met de bemaling van de polder.

* Het complex draagt deze naam sinds 1950.

Omschrijving

Het complex is opgebouwd uit vier, vanuit rechthoekige plattegronden, in schone baksteen opgetrokken gebouwen. Ze staan onder met pannen gedekte zadeldaken, die evenwijdig aan de weg staan. Het complex wordt gecompleteerd door een schutsluis, die de Lemstervaart met de Lemstergeul verbindt, en de bijbehorende noodschuif. Over de sluis ligt een beweegbare verkeersbrug.

Waardering

Het waterstaatkundige complex is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde:

- Het complex heeft grote cultuurhistorische waarde omdat de bouw ervan het begin van de Noordoostpolder markeert en tot de oudste nog bestaande bouwwerken in de Noordoostpolder behoort. Het gemaal is tevens van belang vanwege de plaats die het inneemt in de technische en typologische o ntwikkeling van het gemaal in Nederland.

- Het complex heeft architectuurhistorisch belang vanwege de specifieke, voor de bouwtijd karakteristieke vormgeving en constructie van de complexonderdelen en als belangrijk werk uit het oeuvre van een vooraanstaand bouwkundige.

- Het complex heeft ensemblewaarde vanwege de bijzondere visuele en functionele samenhang tussen de samenstellende onderdelen. Het is tevens van belang vanwege de ruimtelijke relatie met de wateren, waarmee het is verbonden en als essentiëel onderdeel van een groter geheel (Noordoostpolder), waarvan ook de sterk verwante waterstaatkundige complexen bij Urk (Vissering-Urkersluis) en De Voorst (Smeenge) deel uitmaken.

- Het complex is bovendien van belang vanwege de herkenbaarheid en de gaafheid van de complexonderdelen.