Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer
455948
Complexnummer
452190 - 't Joppe
Inschrijving register
Kadaster deel/nr
82903/68
Internationaal kenteken
Nee
Kadastrale aanduiding
Gorssel B 3993
Gorssel B 3996
Gorssel B 3997
Gorssel B 3998
Gorssel B 3999
Gorssel B 4000
Gorssel B 4001
Gorssel B 4002
Gorssel B 4003
Gorssel B 4006
Gorssel B 4037
Gorssel B 4038
Gorssel B 4367
Gorssel B 4365
Gorssel B 4366
Gorssel B 366
Gorssel B 1441
Gorssel B 658
Almen A 774
Gorssel B 2609
Gorssel B 347
Gorssel B 335
Gorssel B 2099
Gorssel B 341
Gorssel B 365
Gorssel B 1493
Gorssel B 313
Gorssel B 1459
Gorssel B 1449
Gorssel B 3315
Gorssel B 357
Gorssel B 1438
Gorssel B 1312
Almen A 1088
Gorssel B 3275
Gorssel B 1434
Gorssel B 314
Gorssel B 1313
Gorssel B 337
Gorssel B 1439
Gorssel B 2282
Gorssel B 2512
Gorssel B 1496
Gorssel B 322
Gorssel B 3277
Almen A 732
Gorssel B 1491
Gorssel B 1492
Gorssel B 1460
Gorssel B 2506
Gorssel B 1445
Gorssel B 339
Gorssel E 4702
Gorssel B 1454
Gorssel B 333
Gorssel B 1437
Gorssel B 1456
Gorssel B 1455
Gorssel B 1451
Gorssel B 338
Gorssel B 3278
Gorssel B 1970
Gorssel B 2674
Gorssel B 358
Gorssel B 1435
Gorssel B 334
Gorssel B 318
Gorssel B 1448
Gorssel B 1490
Gorssel B 1494
Gorssel B 1452
Gorssel B 3211
Gorssel B 3273
Gorssel B 364
Almen A 1069
Gorssel B 332
Gorssel B 324
Gorssel B 328
Gorssel B 2341
Gorssel B 1450
Gorssel B 1447
Gorssel B 2608
Gorssel B 1431
Gorssel B 315
Gorssel B 3274
Gorssel B 2106
Gorssel B 336
Gorssel B 363
Gorssel B 3272
Gorssel B 1497
Bij Joppelaan 110, 7215 AH te Joppe

Omschrijving

(Joppelaan bij 110) HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG. De oudste historische bronnen van de aanleg van 't Joppe gaan terug tot in 1565, toen Lubbert van Cuenre de ontginning van het terrein van 't Joppe ter hand nam. Of er nog sporen in de aanleg van 't Joppe uit deze tijd bewaard zijn gebleven is niet bekend. In 1699, toen 't Joppe in eigendom was van luitenant Willem van Sughtelen, werd de aanleg van de buitenplaats vergroot. In dit jaar werd rondom een ringsloot uitgegraven, die voor het grootste gedeelte nog steeds bestaat en die via rechte lijnen, hoeken en bochten een onregelmatige figuur vormt. Deze ringsloot beslaat de kadastrale percelen Gorssel nummers B2279, B2278, B1444, B1450, B314 en B1446, met uitzondering van de slingervijver in landschapsstijl, waartoe een deel van het laatstgenoemde perceel in de 19e eeuw is uitgegraven. Een overzicht van de formele aanleg van 't Joppe in de 18e eeuw biedt de Hottinger-kaart uit ca. 1785. Hierop is de aanleg van de rechthoekige gracht rond het huis en de erachter gelegen hof (toponiem: Het Bloemstuk) en de ernaast gelegen aan drie zijden omsingelde moestuin en boomgaard (waarin enkele hoogstam fruitbomen) te zien. De structuur van deze waarschijnlijk 18e-eeuwse aanleg bestaat nog steeds, zij het dat het verloop van de 3-armige gracht rond 1800 grillig werd gemaakt; van de singel langs de drie zijden van de boomgaard en moestuin is de laan aan de NO-zijde (thans eiken in enkel verband, 20e-eeuws) bewaard gebleven. De boomgaard en moestuin wordt aan twee zijden door een 18e-eeuwse bakstenen muur begrensd; in het verlengde van de muur aan de NO-zijde bevindt zich een taxushaag uit de eerste helft van deze eeuw, die de moestuin en boomgaard naar de ernaast gelegen boomsingel afschermt. Ook de in de as van het huis gelegen zichtas in zuidwestelijke richting, die op de alhier gelegen koepel is geprojecteerd, is op de kaart aangeduid, evenals de laan vanaf genoemde koepel in noordelijke richting, die aan de ZW-zijde van de bewaard gebleven boomsingel langs de moestuin en boomgaard uitkomt; of de huidige koepel reeds in ca. 1785 bestond is niet zeker. Op de Hottingerkaart is voorts de nog bestaande ronde kom ten noordwesten van het huis te zien. De 18e-eeuwse kom bevindt zich even ten noordwesten van de in oorsprong 19e-eeuwse boerderij. Deze boerderij werd in 1954, afgezien van het begane grond-gedeelte aan de voorzijde, ingrijpend verbouwd en deels afgebroken en is met de aanleg van het haar omringende erf (kadastraal perceel Gorssel nr. B1453) van ondergeschikte betekenis voor de buitenplaats. De eerste aanleg in landschapsstijl is weergegeven op een verpondingskaart van 't Joppe uit 1807. Hierop is het grillige verloop van de 3-armige gracht en het aan de ZW-zijde hiervan gelegen slingerbos te zien. Het slingerend padentrace van dit bos (thans onder meer eik en beuk, 19e- en 20e-eeuws), alsmede het glooiend profiel van het grondoppervlak is geheel bewaard gebleven; ook op het omgrachte tuingedeelte is nog deels een glooiend bodemprofiel waarneembaar, dat, evenals het slingerpad aan de zuidwestzijde hiervan, vermoedelijk uit de eerste fase van de landschapsstijl op 't Joppe dateert. Waarschijnlijk werd ook de kleine ovale vijver aan de westzijde van de gracht langs de oprit naar het huis in deze tijd aangelegd. Kort nadat 't Joppe in 1828 door aankoop in het bezit kwam van Antoni Brands werd de aanleg in landschapsstijl aanzienlijk uitgebreid. In tegenstelling tot de eerste aanleg in landschapsstijl, die min of meer op zich zelf staande elementen in de reeds bestaande aanleg vormden, was deze nieuwe aanleg veel grootschaliger van structuur en werden agrarisch benutte percelen, die in de 18e eeuw vanuit 't Joppe waren ontgonnen, bij de aanleg betrokken. Brands liet een groot gedeelte van de op de as van het huis gelegen oprijlaan, die in de 18e eeuw was aangelegd en vermoedelijk omstreeks 1800 tot de Joppelaan werd doorgetrokken (thans eik en beuk, deels in dubbel-verband, 19e- en 20e-eeuws) kappen. Voor het huis werd een ruime weide in landschapsstijl aangelegd. De rechte oprijlaan vertakt aan de NW-zijde van dit weiland in twee richtingen. De noordelijke tak voert via ruime curven langs de ronde kom en de voormalige 19de-eeuwse boerderij naar het voorplein. De zuidelijke tak verloopt in een ruime bocht naar het voorplein en biedt aan de rechter zijde een gezicht op de kerktoren van 't Joppe, op een nabij gelegen boerderij (kadastraal perceel Gorssel nr. B1855), op het hierachter gelegen weiland met in een de hoek van de Eikeboom Laan en Joppelaan gelegen boerderij (kadastraal perceel Gorssel nr. B1434), op een vijver in landschapsstijl en op het weiland ten zuiden van het naast de gracht gelegen slingerbos. Beide boerderijen zijn wat betreft hun architectuur voor de aanleg van ondergeschikte betekenis. Afgezien van het weiland ten zuiden van het slingerbos kunnen deze gezichten nog steeds grotendeels ook vanuit het huis waargenomen worden. Solitairen en boomgroepen vergroten de perspectief-werking en de schilderachtige allure van deze gezichten. Tegenwoordig zijn deze gezichten deels door opschot dichtgegroeid. Zo maskeert opschot langs het pad vanaf de oprijlaan naar de bij de slingervijver gelegen boerderij (kadastraal perceel Gorssel nummer B1855) voor een groot deel het het gezicht vanuit het huis en oprit op een coulisse van 19e-eeuwse in groepsverband geplante eiken bij de genoemde boerderij en op het hierachter gelegen weiland. Een tekening van de weide voor het huis uit de jaren '30 van de 19e eeuw maakt duidelijk, dat hier en waarschijnlijk elders in de parkaanleg oorspronkelijk meer solitairen en boomgroepen de gezichten verlevendigden als tegenwoordig het geval is. Noemenswaardig zijn de 18e- of 19e-eeuwse solitaire linde voor het huis, een 19e-eeuwse solitaire eik op het weiland ten noordoosten van de oprijlaan en een 18e- of 19e-eeuwse bruine en rode beuk en eik aan de ZW- en een 19e-eeuwse bruine beuk aan de NO-zijde van het omgrachte tuingedeelte (toponiem; Het Bloemstuk). Aan de NO-zijde van het koetshuis annex stal bevindt zich een groep 18e- of 19e-eeuwse eiken en beuken. Naast deze gezichten vanuit het huis en vanaf de oprit voeren wandelpaden en lanen met recht en slingerend verloop door en rondom de historische aanleg van 't Joppe. Tegen de NO-grens van de aanleg voert een 19e-eeuws slingerpad door een bebost parkgedeelte (thans gemengd loof- en naaldhout, 20e-eeuws) om deze ten oosten van het huis te kruisen en zijn slingerend verloop door een eveneens bebost parkgedeelte (thans gemengd loof- en naaldhout, 20e-eeuws) langs de binnenzijde van de ringsloot in de richting van de koepel te vervolgen. Even voor de koepel biedt deze wandeling in oostelijke richting een gezicht op een weiland met stroken bos en rijen bomen (thans eiken en beuken, 19e- en 20e-eeuws) in landschapsstijl omzoomd. Vanaf de koepel voert een korte 19e-eeuwse slingerlaan (thans eiken in enkel verband, (19e-eeuws) en een rechte laan (thans populieren) in zuidelijke richting en biedt de wandelaar naar het noorden een gezicht op het weiland ten zuiden van het naast de gracht gelegen slingerbos. Het pad eindigt op de Eikeboom Laan (thans deels dubbel en deels enkel met 19e-eeuwse eik en beuk beplant) - aan deze zijde de grens van de historische aanleg - die aan de noordzijde bij de Joppelaan (thans deels enkel en deels dubbel beuk en gemengd loofhout, 19e- en 20e-eeuws) aansluit. Aan de NO-zijde gaat de Joppelaan in zuidoostelijke richting om in de Dorther Dijk (thans eik en beuk in enkel verband, 19e- en 20e-eeuws), die aan deze zijde de grens van de historische aanleg vormt. In 1863 werd 't Joppe geveild. De nieuwe eigenaar Frans Ernest Alexander baron van Hovell tot Westerflier en Weezeveld verlengde in de jaren '80 van de 19e eeuw de oprijlaan tot haar huidige eindpunt bij de ringsloot en liet omstreeks 1900 aan de NO-zijde van het omgrachte tuingedeelte de huidige beuken-berceau aanleggen. Deze berceau buigt aan het einde in een curve in ZW-richting af. Alhier werd langs de binnenzijde van de curve het terrein opgehoogd en werd op dit verheven gedeelte een bloemparterre aangelegd. Van deze aanleg is het opgehoogde terreingedeelte bewaard gebleven. Voorts dateert uit deze tijd de halfcirkelvormige taxushaag aan de NO-zijde van het linker paviljoen van het huis, de ernaast gelegen taxushaag in de vorm van drie heuveltjes - waarschijnlijk een verwijzing naar het familiewapen van Van Hovell tot Westerflier -, de taxushaag achter het middenpaviljoen van het huis, die dateert uit de eerste decennia van deze eeuw, en de moerascypres, liriodendron en de taxus aan de zuidwestzijde van het omgrachte tuingedeelte.

Dit monument maakt onderdeel uit van complexnummer 452190. Hier vindt u meer informatie over het complex en de bijbehorende monumenten.

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie Hoofdcategorie Subcategorie Functie Verbijzondering Toelichting
Ja Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Historische aanleg