Inleiding

Het in een aan de neo-gotiek verwante stijl gebouwde pand verving het van 1854 daterende telegraafkantoortje dat zich op de zelfde locatie bevond. Het werd in 1874 gebouwd als TELEGRAAFKANTOOR, dat tevens een functie als POSTKANTOOR kreeg. Nadat het nieuwe postkantoor aan de Zuidersingel in gebruik was genomen diende het Post- en Telegraafkantoor in de periode 1905-1926 als onderkomen van de Rijks Dagnormaalschool en werd het ten behoeve daarvan in 1907 inwendig verbouwd. Na 1926 bood het onder meer nog onderdak aan de openbare leeszaal.

Omschrijving

Het vanuit een rechthoekige plattegrond opgetrokken pand heeft drie bouwlagen onder een met platte Friese pannen gedekt zadeldak. De voorgevel met deels gepleisterde plint met ronde en rechthoekige ventilatieopeningen heeft een symmetrische indeling met iets hoger opgaande buitentraveeën tussen lisenen en wordt verlevendigd door accenten van gele baksteen. De diepliggende vensters op de parterre staan boven een lekdorpel en bakstenen casementen en zijn voorzien van doorgetrokken onderdorpels met brede afzaat, afgeschuinde neggen en getoogde bovenlichten onder segmentboog met uitgemetselde bovenrand. In de penanten zijn horizontaal uit het muurvlak stekende accenten aangebracht. De symmetrie van de gevel wordt in de onderste bouwlaag enigszins opgeheven door de ingangspartij in de linker travee. De boven een hardstenen stoep met een bordesje geplaatste entree met recent aangebrachte bakstenen zijmuurtjes heeft een originele vleugeldeur onder gedeeld, getoogd bovenlicht met invulling van gotische spitsboog- driepassen. Tussen de eerste en de tweede bouwlaag loopt een bakstenen cordonlijst met decoratieve metselverbanden. De vensters op de eerste verdieping zijn vergelijkbaar met die op de parterre, maar kleiner. De vensters in de middenpartij van de tweede verdieping zijn hier weer een verkorte versie van. De vensters in de buitentraveeën wijken af. Het betreft hier spitsboogbifora met romaanse kapitelen op de deelzuiltjes. De spitse geveltopjes zijn voorzien van een gietijzeren roosvenster binnen een spitsboogveld met gestucte roosdecoraties in de bovenste zwikken en deklijsten met smeedijzeren bekroning op tuit. Aan weerszijden van de toppen bevinden zich vanuit de lisenen doorgetrokken, pinakelachtige elementen. De middenpartij van de gevel wordt beëindigd door een fries van uitgemetselde spitsboogjes. De rechter zijgevel heeft vier boven elkaar geplaatste vensters onder strekken, een roosvenstertje in de top van de puntgevel en een gevelrand met profiellijst. In de iets minder hoog opgaande achtergevel staan eveneens vensters onder strekken, een ronde gevelopening, een groot samengesteld venster op de begane grond, staafankers tussen de tweede en de derde bouwlaag, drie roosvenstertjes op de eerste verdieping en een geprofileerde dakgoot die wordt ondersteund door smeedijzeren gootijzers. De linker zijgevel heeft vijf, op diverse hoogtes geplaatste vensters en een roosvenster in de top van de puntgevel. De voorste delen van de zijgevels hebben aansluitend op de voorgevel een rechte beëindiging.

Waardering

Het voormalige Post- en telegraafkantoor heeft architectuurhistorische waarde als een mooi en vrij gaaf voorbeeld van in een sobere neo-gotische trant gebouwd pand. Het karakteristieke, beeldbepalende gebouw heeft bovendien zeldzaamheidswaarde vanwege de oorspronkelijke functie en grote ensemblewaarde als belangrijk onderdeel van de waardevolle, tot het beschermde stadsgezicht behorende bebouwing aan de Brink.