Inleiding WONINGBOUWCOMPLEX met houten gangpoortje, bestaande uit 36 zelfstandige arbeiderswoningen, deel uitmakend van de eerste planmatig opgezette bebouwingen buiten de zuidelijke vestingwerken van Groningen en gebouwd in 1865-1866 in opdracht van 'De Bouwvereniging' in twee, aan elkaar aansluitende bouwstroken, in drie fasen gebouwd, aan de noordzijde van de Willemstraat in een sobere, doch zeer karakteristieke ambachtelijk-traditionele bouwtrant. In de voorgevel tussen nrs. 12 en 14, tussen nrs. 32 en 34 en tussen nrs. 52 en 54 drie "eerste stenen" met de naam van 'De Bouwvereniging' en het bouwjaar (1865/1866). In 1919 zijn de woningen overgenomen door de Groninger rijwielfabriek Fongers die tegenover de Willemstraat aan de Hereweg een nieuwe fabriek had gebouwd. Bij sommige woningen zijn de goten en pannen vernieuwd. De indeling van de meeste achtergevels is gewijzigd in de vorm van nieuwe puien of aanbouwsels; ook zijn in de meeste achterdakvlakken nieuwe dakkapellen aangebracht. De achtergevels zijn deswege van ondergeschikt belang. Nr. 54 heeft als enige een nieuwe dakkapel in het voordakschild. Omschrijving De woningen op rechthoekige plattegronden zijn opgetrokken uit rode Groninger baksteen en hebben alle een achtererf. Er zijn typen woningen van twee, drie en vier traveeën breed; alle woningen tellen één bouwlaag onder schild- en zadeldaken, belegd met een zwarte oude Hollandse pan. De gevels worden afgesloten door een eenvoudige, geprofileerde houten bakgoot. De bouwstroken zijn visueel gescheiden in de woningen door de enkel of dubbel uitgevoerde schoorsteenkoppen met dekplaat. Elke woning heeft in de voorgevel een relatief smal deurkozijn met kalf, houten paneeldeur en bovenlicht. De meeste woningen hebben de oorspronkelijke 6-ruits (schuif)vensters met strekken. De woningen nrs. 4 t/m 10 hebben 6-ruits vensters met afgeronde bovenhoeken en rollagen. Nr. 4 heeft een gemetselde oorspronkelijke kajuit met aardige, ajour bewerkte houten daklijst met hangstijltje. Tussen nr. 10 en 12 een houten gangpoortje, bestaande uit dubbele opgeklampte deuren met verstevigingskruisen. Waardering Woningbouwcomplex met gangpoortje, bestaande uit 36 arbeiderswoningen, deel uitmakend van de eerste planmatig opgezette bebouwing buiten de zuidelijke vestingwerken van Groningen aan de Willemstraat, als geheel van algemeen belang vanwege zijn cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde, vanwege de ouderdom en gaafheid van de woningen in samenhang met het karakteristieke straatprofiel met oude bomen, en vanwege zijn grote betekenis voor de sociaal-economische geschiedenis van Groningen en voor de ontwikkeling van de volkshuisvesting in de 19de eeuw in het bijzonder.