Inleiding

GASTHUIS, genaamd Armhuiszittend Convent of Lamme Huininge Gasthuis, gesitueerd in de nagenoeg gesloten, westelijke gevelwand van de Akerkstraat, van oorsprong van 1621 daterend en verbeterd en vergroot in 1634, 1655, 1716 en vooral in 1884 verbouwd toen de vleugel aan de straatzijde werd vervangen door de huidige. De woningen worden thans nog steeds bewoond door ouderen. In de voorgevel zijn een drietal oudere gevelstenen met stichtingsdata en namen van de oprichters bewaard gebleven. Een kleine binnenplaats en een achterliggende tuin maken deel uit van het complex. In de tuin staan nog een aantal oudere bouwfragmenten. De pompvoet uit 1763 op de binnenplaats is reeds Rijksmonument.

Omschrijving

Het gebouwencomplex is opgetrokken op een in hoofdvorm rechthoekige plattegrond en bestaat uit diverse vleugels van één en twee bouwlagen, die haaks op de hoofdvleugel en rondom een rechthoekige binnenplaats staan. De hoofdvleugel, die evenwijdig aan de straat is gesitueerd, is tien traveeën breed en telt één bouwlaag onder een schilddak, belegd met een zwarte Friese golfpan. De gevel wordt afgesloten door een eenvoudige houten bakgoot. De gevelhoeken zijn voorzien van gemetselde lisenen. De gevels zijn opgemetseld van rode baksteen op een trasraam van bruine baksteen. De vensters zijn regelmatig over het geveloppervlak verspreid en bestaan uit rechtgesloten zes-ruitsvensters met korfboogvormige ontlastingsbogen. De boogtrommels zijn gedecoreerd met gekleurde baksteendecoraties. In het westelijke deel met houten gangpoortje met tympaan bevindt zich een houten paneeldeur met bovenlicht en korfboogomlijsting. Het iets vooruitspringende ingangsrisaliet is opgemetseld tot een trapgevel en bevat een dubbele paneeldeur met rondboogvormig bovenlicht. De ingang is omlijst met profielstenen. Boven de ingang is een gevelsteen met het jaartal van de verbouwing aangegeven. In de topgevel bevindt zich een dubbele deur met kussenpanelen. Via een betegelde hal met randen met een slangmotief is de rechthoekige binnenplaats te betreden. Ter linkerzijde bevindt zich een vleugel van één bouwlaag, die twee segmentboogvormige deuren bevat en een aansluitend deel van twee bouwlagen, waarvan de gevel gepleisterd is en voorzien van schijnvoegen. Dit bouwdeel bevat een tweetal rechtgesloten vensters met een zes-ruits roedeverdeling en een deur met bovenlicht. Het bouwdeel ter rechterzijde van de binnenplaats is vijf traveeën breed en telt twee bouwlagen onder een omlopend schilddak. De gevel is opgemetseld van rode perssteen. De symmetrisch ingedeelde gevel bevat segmentboogvormig gesloten venster- en deuropeningen met een zes-ruits roedeverdeling. Boven de ingang bevindt zich op de verdieping een blindvenster. Via een, eveneens betegelde poortdoorgang in de westwand, die met een rondboog is gesloten, is de tuin te betreden. Het westelijke deel van de achtervleugel is vijf raamtraveeën breed en bevat een lagere aanbouw van drie raamtraveeën breed onder een dwarsgeplaatst schilddak, belegd met een rode oude holle pan. De gevel is gestuct en bevat een rechtgesloten vensters met een zes-ruits roedeverdeling. Het oostelijke deel van de achtervleugel is zeven traveeën breed en bevat segmentboogvormig gesloten vensters op beide verdiepingen. Dit geveldeel wordt afgesloten door een houten kroonlijst, die een geprofileerde bakgoot draagt.

Waardering

GASTHUIS, genaamd Lamme Huininge Gasthuis, bestaande uit oudere bouwdelen en een hoofdvleugel met een eenvoudige, doch zorgvuldig vormgegeven voorgevel, karakteristiek voor de architectuur uit het laatste kwart van de negentiende eeuw, van algemeen belang vanwege zijn cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde vanwege de architectonische gaafheid van het exterieur en vanwege zijn betekenis voor de sociaal-maatschappelijke geschiedenis, in het bijzonder de huisvesting van ouderen in Groningen. Door zijn breedte en opvallende trapgevel vormt het gebouw bovendien een belangrijk architectonisch element in de westelijke gevelwand van de Akerkstraat in Groningen.