Inleiding

GASTHUIS MET TOEGANGSPOORT, genaamd het Midden Gasthuis, gesitueerd aan een groot binnenterrein aan de noordzijde van de Grote Leliestraat, gebouwd in 1895 in opdracht van de Nederduitsch Hervormde kerk voor "fatsoenlijke, oppassende minvermogende handwerkslieden en dienstboden" in een ambachtelijk-traditionele bouwtrant. De woningen zijn een aantal jaren geleden gerenoveerd en thans nog als zodanig in gebruik.

Omschrijving

Het gasthuis is aangelegd op een in hoofdvorm rechthoekige plattegrond en is symmetrisch van opzet. De symmetrie wordt enigzins doorbroken door de situering van de vrijstaande, voormalige dienstwoning (nr.55) en doordat de toegang van het binnenterrein met aangrenzende opzichterswoning iets oostelijk ten opzichte van de as ligt. Aan de Grote Leliestraat bevindt zich de toegangspoort, bestaande uit vier gemetselde kolommen met lagen van gele baksteen met een afsluitplaat. Tussen de kolommen zijn sierlijk bewerkte, smeedijzeren hekken geplaatst. Aan de oostzijde van de poort is een opzichterswoning in de rooilijn van de Grote Leliestraat gesitueerd. Deze woning telt één bouwlaag onder een schilddak met in het voordakschild een gemetselde kajuit. De vrijstaande dienstwoning telt één bouwlaag onder een afgeknot schilddak, belegd met een zwarte, platte Friese pan. De voorgevel is vijf traveeën breed. De gevels hiervan zijn verlevendigd met stuc dorpelbanden en met gestucte hoekblokken. De zes-ruitsvensters zijn rechtgesloten met strekken en stuc negblokken en sluitstenen. Boven de ingangstravee in het midden is een gemetselde kajuit aangebracht met bakstenen pilasters en een door een pinakel doorbroken tympaan. Het gasthuis bestaat aan de lange zijden en aan de zuidzijde uit aaneengesloten woningen van één bouwlaag onder een schilddak, belegd met een zwarte Friese golfpan. De vleugel aan de noordzijde is in het midden verhoogd met een verdieping van vijf raamtraveeën breed. In de middelste travee is op de eerste verdieping in het blindvenster een grote gevelsteen aangebracht met naam, stichtersnamen en bouwjaar. De woningen in de hoeken van de wanden zijn schuin gesitueerd en iets teruggelegd. De woningen zijn opgetrokken op rechthoekige plattegronden en zijn opgemetseld uit rode baksteen op een trasraam van bruine baksteen. Het gevelmuurwerk is verlevendigd met dorpelbanden van gele baksteen. De deur- en vensteropeningen zijn rechtgesloten en hebben segmentboogvormige ontlastingsbogen met suggesties van negblokken en sluitstenen in gele baksteen. De vensters hebben een zes-ruitsroedeverdeling. De gevels worden afgesloten door een geprofileerde bakgoot.

Waardering

GASTHUIS MET TOEGANGSPOORT, genaamd het Middengasthuis, bestaande uit een dienst- en opzichterswoning, hofwoningen en een toegangspoort, gebouwd in 1895 in een ambachtelijk-traditionele bouwtrant, karakteristiek voor de architectuur uit de tweede helft van de negentiende eeuw, van algemeen belang vanwege zijn cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde alsmede vanwege de architectonische gaafheid van het exterieur en opzet, en vanwege zijn betekenis voor de geschiedenis van de volkshuisvesting in de stad Groningen.