Inleiding

De vm. VILLA, behorende aan de rentenierende hereboer Kuipers, is in 1877 in eclectische stijl gebouwd. Het zgn. Jeltingahuis is thans onderdeel van het gemeentekantoor. In 1959 kwam de gemeente in het bezit van de villa en nam deze in 1961 in gebruik na een uitgebreide verbouwing. In 1976/77 vond er een inpandige verbouwing plaats en is de achtergevel gewijzigd, evenals de conciërgewoning. De entreehekken aan weerszijden van de gebogen oprijlaan hebben gepleisterde hekpijlers met een smeedijzeren bekroning in de vorm van een bloemknop. Een waterpartij en een treurwilg begrenzen het gazon waarop een solitaire taxus en een beuk staan. Op de plaats van de appel- en perenhof die zich tot 1976 achter het Jeltingahuis bevond staat nu het Gemeentekantoor, dat van bescherming van Rijkswege is uitgesloten. De conciërgewoning - nr.18a - en de aanbouw aan de Noordzijde van de vm. villa vallen eveneens buiten bescherming van Rijkswege.

Omschrijving

De vm. villa met symmetrisch ingedeelde voorgevel bestaat uit een bel-étage op een hoog souterrain. Het afgeplatte schilddak is gedekt met gegolfde Friese pannen. Op de hoeken van de nok en hoekkepers staan twee schoorstenen met schoorsteenbord. Boven een souterrain van imitatie natuurstenen panelen is de bel-étage opgetrokken in bruine handvormstenen met gepleisterde hoekpilasters. Het basement van de hoekpilasters is rijk voorzien van natuurstenen plaatbekleding. Onder de gootlijst is een brede versierde daklijst. Het risalerende middendeel van de voorgevel wordt benadrukt door de versierde omlijsting rond het portiek en de dubbele pilasters aan weerszijden van de kajuit daarboven, eindigend in een gebroken fronton met piron. De centrale entree heeft een gebogen natuurstenen trap met bordes, voorzien van een gietijzeren balustrade; een wolfskuil met dienstingang is onder het bordes. In het inpandige portiek met gepleisterde wanden en sierlijst is een dubbele geverfde paneeldeur met bovenlicht en gietijzeren siersmeedwerk. Voor de twee rondbogige balkondeuren, gevat in een licht getoogde omlijsting, is een houten balkon op terracotta voluutconsoles. Aan weerszijden van de entree zijn verticale licht getoogde H-vensters met geprofileerde omlijsting en persiennes. Ter hoogte van de onderdorpels is een natuurstenen cordonlijst. Aan de Z-zijde van het pand is een aangebouwde serre. Aan de N-zijde wordt de uitgemetselde kajuit bekroond met een palmet. Het balkon staat op smalle hoge gietijzeren kolommen met een composiet kapiteel.

Waardering

De vm. villa, het zgn. Jeltingahuis, tegenwoordig onderdeel van het gemeentekantoor, is in 1877 in Buitenpost gebouwd als rentenierswoonhuis van een hereboer. Het is van algemeen cultuurhistorisch en architectonisch belang wegens:

- de situering, verbonden met de stedebouwkundige ontwikkeling rond het station na de aanleg van de spoorlijn (1866),

- de hoge mate van esthetische kwaliteit van het ontwerp en van de bouwstijl,

- de redelijke mate van architectonische gaafheid van het exterieur,

- de hoge mate van gaafheid van de detaillering en van de ornamentiek,

- de hoge mate van belang voor het aanzien van straat en dorp,

- de zeer belangrijke betekenis van het object in het straatbeeld met meerdere herenhuizen in de bebouwing, en de teruggerooide ligging van het object zelf.