Dorpstraat 78, 6227 BP te Maastricht | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

Registergegevens staan in het bovenste deel van de pagina.
Overige gegevens staan in het onderste deel van de pagina.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer: 506637
Inschrijving register: 06 februari 1997
Kadaster deel/nr: 82634/27
Kadastrale aanduiding: Heer A 10627

Dorpstraat 78, 6227 BP te Maastricht

Omschrijving

Inleiding

R.K. KERK van de parochie St.Petrus Banden te Heer-Maastricht.

Neo-romaanse kruisbasiliek uit 1905, gebouwd in opdracht van bouwpastoor A. de Wever, naar een ontwerp van architect Caspar Franssen te Roermond. Het interieur, waaronder het oorspronkelijke altaar, werd in 1969 aangepast aan de nieuwe liturgische eisen. De interieurschildering dateert uit 1986.

Omschrijving

Neo-romaanse kruisbasiliek met tweelingtoren, aan de zuidzijde voorzien van een zijkapel, aan de noordzijde van een traptoren. Twee zijbeuken tussen de kruisarmen en de torens, ronde absis geflankeerd door twee kranskapellen, een sacristie dwars op de noordelijke kruisarm. Bakstenen optrek, gemetseld in kruisverband, met hardstenen plinten en dorpels.

Alle gevelvelden geleed door middel van lisenen, uitlopend in kroonlijsten met rondboogfriezen. Steunberen. Zadel-, tent- en lessenaarsdaken met leien in Maasdekking, dakkapellen en bakgoten.

Ronde en rondboogvormige stalen vensters. Rechthoekige houten entreedeuren met smeedijzeren beslag in decoratieve rondboogvormige lijsten, waarin hardstenen zuilen met teerlingkapitelen in mergel, mergelvulstukken voorzien van ornamenten. Deze zijn gesitueerd in het voorportaal van het kerkschip en in de iets terugliggende torens.

In het INTERIEUR zijn onder meer van belang de vijf glas-in-lood vensters van het koor, vervaardigd door P. Nicolas & Zn. te Roermond, geschonken door de Burggravin Mathilde du Parc; de glas-in-lood vensters van Hub. Levigne; de twee glas-in-lood vensters in het voorportaal, geschonken door de communicanten van 1906 en 1907; de zwart granieten zuilen, met geornamenteerde vergulde teerlingkapitelen; doopvont en altaren van de zijkapellen, bestaand uit onderdelen van het oorspronkelijke hoogaltaar, met altaarstukken van Charles Vos. Het orgel met Grand d'Orgue, positief en aangehangen pedaal, in 1850 gemaakt door Pereboom, in 1971 gerestaureerd door Verschueren Orgelbouw.

Waardering

De Katholieke kerk St.Petrus Banden te Heer is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling. Uit architectuurhistorisch oogpunt vanwege de bouwstijl, de betrokkenheid van architect Caspar Franssen en de esthetische kwaliteiten van zijn ontwerp. Verder is de kerk van zeer bijzondere betekenis voor het aanzien van de wijk Heer, beschikt over een hoge mate van architectonische gaafheid en is van zeer bijzonder belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de bebouwde omgeving. De kerk is in redelijke mate zeldzaam.

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functie	Verbijzondering	Toelichting
Ja	Religieuze gebouwen	Kerk en kerkonderdeel	Kerk	Katholieke kerk	R.K. Parochiekerk

Bouwactiviteiten

Werkzaamheid	Van	Tot	Nauwkeurigheid	Toelichting
vervaardiging	1905	1905	exact
verbouwing	1969	1969	exact	Renovatie van het interieur
verbouwing	1986	1986	exact	Aanbrengen interieurschildering

Bouwtypen

Hoofdcategorie	Subcategorie	Bouwtypen	Toelichting
Religieuze gebouwen	Kerk en kerkonderdeel	Kruisbasiliek

Bouwstijlen

Bouwstijl	Zuiverheid	Toelichting	Rijksmonumentnummer
Neo-Romaanse stijl	stijlzuiver

Ambachten

Vakman	Beroep	Toelichting
Wever, A. de ; Limburg	opdrachtgever
Franssen, C ; Limburg	architect / bouwkundige / constructeur