Inleiding

MARECHAUSSEEKAZERNE met twee DIENSTWONINGEN, 1914, gebouwd in traditionele stijl met invloeden van neo-renaissance. Vrijstaand in de lineaire bebouwingsstructuur van de Scharnerweg. In 1979-1980 werd het interieur van de kazerne verbouwd. De in de jaren zeventig van de twintigste eeuw bijgebouwde dienstwoningen, de bijgebouwde autostallingen, de garage annex opslagruimte en de fietsenstalling zijn uitgesloten van bescherming.

Omschrijving

De marechausseekazerne is gesitueerd in lengterichting ten opzichte van de Scharnerweg en bestaat uit een drietal bouwvolumes met een gedeeltelijke souterrainverdieping die een volledig symmetrisch ensemble vormen.

Centraal een hoofdvolume van drie bouwlagen met riddenrisaliet onder een schilddak, voorzien van een rechthoekige plattegrond en twee uitbouwen van één laag aan de achtergevel. Een van deze uitbouwen werd vergroot en ingericht als luchtplaats voor de arrestanten. Aan weerszijden, enigszins teruggerooid en voorzien van risalerende hoekpartijen, dienstwoningen van twee bouwlagen op een rechthoekige plattegrond, gedekt door schilddaken met platte dakdelen. Tegen de achtergevel van de oostelijke dienstwoning een uitbouw van één laag onder plat.

De schilddaken zijn belegd met vernieuwde Hollandse pannen. Bakgoten op klossen. De dienstwoning aan de westzijde heeft een zolderluik met hijsbalk. Dakvensters op het achterdakvlak. Dakkapellen met segmentboogvormig vierruits houten vensterkozijn: twee op het voordakvlak van het hoofdvolume, één op het voordakvlak van de dienstwoningen.

De kazerne heeft een trasraam met rollaag in hardgebakken klinkers, een lichter getinte bakstenen optrek in kruisverband. Hardstenen dorpels.

Mergel deurlijst, kaderlijst met gevelopschrift, aanzet- en sluitstenen in de streklijsten en mergel trapgevelafdekkingen en frontons. Deze trapgevels en frontons zijn verankerd in de dakconstructie. Sierankers.

De voorgevel van het hoofdvolume is volledig symmetrisch ingedeeld.

Centraal geplaatst een risaliet, uitlopend in een trapgevel, waarvan de pinakel deels is verwijderd. In de eerste laag een rechthoekige, dubbele houten deur met verticaal ingedeeld uitzwenkend bovenlicht. De entree heeft een mergellijst, bestaande uit twee zuilen met teerlingkapiteel op basement en een uitzwenkende architraaflijst met sluitsteen. Tussen de tweede en derde bouwlaag een kaderlijst in mergel met de geveltekst "Koninklijke Marechaussee". In de tweede laag een Nederlands wapenschild, geflankeerd door twee rechthoekige, horizontaal ingedeelde vensters. In de derde laag drie soortgelijke gekoppelde vensters met doorlopende dorpellijst. In de derde laag eveneens de geprofileerde aanzet van de trapgevel, inclusief boogfries en rechthoekig, horizontaal ingedeeld topgevelvenster.

Aan weerszijden van middenrisaliet tweemaal twee gekoppelde vensterassen met rechthoekige zesruitsvensters. De dakkapellen zijn geplaatst boven de muurdammen tussen de tweede en derde vensteras.

De dienstwoningen aan de oost- en westzijde zijn voorzien van een in een trapgevel uitlopend hoekrisaliet met één vensteras. Hierin, op de begane grond, een rechthoekige houten deur met bovenlicht, in de tweede laag een rondboogvormig houten zesruits venster, in de trapgevel een rechthoekig horizontaal ingedeeld venster. De trapgevels zijn ook hier voorzien van een geprofileerd aanzet met fries. In de teruggerooide gevelvelden twee vensterassen met in elke laag een rechthoekig zesruits vensterkozijn. Boven de muurdam tussen deze assen is de dakkapel geplaatst.

In de zijgevel van de westelijke dienstwoning is de voormalige entree gedicht. Thans resteert een onregelmatig ingedeelde gevel met twee vierkante trappenhuisvensters en een rechthoekig zesruits vensterkozijn in de tweede laag. Zolderluik met insteekkap en huisbalk. De zijgevel van de oostelijke dienstwoning is gaaf en onregelmatig ingedeeld. Drie vierkante vensterkozijnen, rechthoekig zesruits vensterkozijn in de eerste laag.

De achtergevel van de kazerne is symmetrisch ingedeeld. In de dienstwoningen drie assen met in elke laag rechthoekige zesruitsvensters. In het hoofdvolume tien vensterassen, twee- en driegewijs gekoppeld, met rechthoekige zesruitsvensters. Diverse verbouwingssporen in de achtergevel, hellingbaan naar het souterrain.

De kazerne wordt aan de straatzijde, vóór de kazerneplaats, omgeven door een ten dele vernieuwd ijzeren hekwerk op bakstenen basement.

De indeling van het kazerne-interieur is ten dele gewijzigd en bevat geen beschermde onderdelen.

Waardering

De marechausseekazerne is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een bestuurlijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de bouwstijl, de esthetische kwaliteiten van het ontwerp, het deels streekgebonden materiaalgebruik en de ornamentiek. De kazerne maakt deel uit van de lineaire bebouwing langs de Scharnerweg en is als zodanig verbonden met de ontwikkeling c.q. uitbreiding van de stad en van betekenis voor het aanzien van stad en wijk. Het pand beschikt over een redelijke mate van architectonische gaafheid van exterieur en is van belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke omgeving. De marechausseekazerne beschikt bovendien in regionaal opzicht over een hoge mate van typologische en functionele zeldzaamheid.