VOORMALIG ARSENAALGEBOUW. Langgerekt in noord-zuid richting staand bakstenen in oorsprong 16de-eeuws gebouw ter hoogte van twee bouwlagen en gedekt met een dak van rode oud- Hollandse pannen dat op regelmatige wijze aan beide zijden van dakkapellen is voorzien. J. van Lokhorst verbouwde het arsenaal tot psychiatrische inrichting (1898-1905). De plattegrond heeft de vorm van een letter T die door een F wordt overlapt: het verticale deel van deze combinatieletter bevat van noord naar zuid het voormalige "lange huis" met een latere uitbreiding in zuidelijke richting; het bovenstuk van de combinatieletter is de noordvleugel met wellicht de oude Marstal (oost) en een gedeelte uit 1905 (west, gebouwd als ziekenvleugel door J. van Lokhorst) terwijl halverwege tegen het lange huis een platgedekte dwarsvleugel van drie lagen is gebouwd, naar wordt aangenomen het oorspronkelijke wagenhuis (oost). Tegen het lange huis is aan de westzijde in baksteen een lage, platgedekte serre-achtige aanbouw opgetrokken, tegen de zuidgevel van de noordelijke dwarsarm gebeurde hetzelfde (1937). De gevels zijn op sobere en regelmatige wijze van vensters met houten roeden voorzien (voor het merendeel uit 1898) en gekleurd met mergelstenen banden (XVIA en XIXd). De zuidgevel en de oostgevel van de noordelijke dwarsarm hebben een pleisterlaag met schijnvoegen uit XVIA. Inwendig zijn oude bouwmuren en de historische structuur behouden gebleven, verder o.a. zijn de trappenhuizen (1898), paneeldeuren en de balklagen plus kapconstructies (juk- en schaarspanten in eiken en grenen) beschermenswaardig (XVI-XVIII). Ten westen van het lange huis het zogeheten "arsenaalplein", voortzetting van de voorhof van het in 1674 gesloopte kasteel. Op de kleine binnenplaatsen ten oosten van het lange huis verrezen in de loop der tijd verschillende indifferente kleine gebouwtjes: deze vallen buiten de bescherming.

Waardering

Het voormalig ARSENAAL is van algemeen belang omdat: het een oud en herkenbaar voorbeeld is van een militair gebouw en als zodanig architectuurhistorisch belang vertegenwoordigt, met name op het terrein van de militaire bouwkunst; het bouwhistorische waarde bezit vanwege het materiaalgebruik in oud muurwerk (mergel en baksteen) en houtconstructies (balklagen en kappen); aan het historische gebouwtype zeldzaamheidswaarde kan worden toegekend; het ondanks verschillende bestemmingswijzigingen zowel uiterlijk en van binnen redelijk gaaf behouden is gebleven; het in aard en verschijningsvorm een structureel en beeldbepalend onderdeel van het historisch complex op het zuidwestelijk bastion van de stad is en als zodanig van algemeen cultuurhistorisch belang.