Inleiding

De PASTORIE, TUIN en MUUR van de H. Servatiuskerk werd in Neoclassicistische stijl gebouwd in 1836. Op nummer 16 bevindt zich de pastorie, nummer 18 biedt huisvesting aan de dienstvertrekken. In 1920 werd er bij nummer 18 in dezelfde stijl een verdieping toegevoegd. Kort na de Tweede Wereldoorlog zijn er intern vertrekken herschikt en is er aan de achterzijde een erker gebouwd.

Omschrijving

De vrijstaande tweelaagse pastorie bestaat uit een rechthoekig hoofdbouw van vijf traveeën en een iets lager rechthoekige aanbouw van vier vensterassen. De gevels zijn opgetrokken uit handvorm baksteen met rechte muurankers. Nummer 16 heeft een wolfdak met leien in maasdekking. Nummer 18 heeft deels een schilddak met leien; de in 1920 verhoogde voor- en achtergedeeltes hebben een plat dak. Op de begane grond bevinden zich achtruits schuifvensters en op de etage zesruits stolpvensters. De vensters zijn voorzien van hardstenen dorpels en strekken. Het hoofdgebouw heeft centraal een hardstenen trapje naar een paneeldeur met kussens en twee smeedijzeren sierroosters. Het bovenlicht bevat een in glas-in-lood uitgevoerde voorstelling. In medaillon is hier Christus met het verloren schaap uitgebeeld. De deur heeft een houten omlijsting met gecanneleerde pilasters, triglyphen en metopen onder een uitkragende lijst met klosjes. Nummer 18 heeft een eenvoudige paneeldeur met vierruits bovenlicht. Nummer 16 bezit een fries met daarboven een uitkragende gootlijst op klossen; nummer 18 mist dit fries. De kap van het hoofdpand is opvallend hoog. Die van het belendende deel is lager en springt wat naar achteren. De linkerzijgevel van het hoofdpand heeft een zesruits schuifvenster, rechts delen van een korfboogopening en een raam onder strek. Op de etage twee tweelichtsvensters. Beide zijgevels hebben rond de dakrand vlechtingen in het metselwerk. De rechterzijgevel van het nevenpand grenst aan een gang tussen nummer 18 en de kosterswoning op nummer 20. Tussen twee muurtjes met korfboogpoorten staan aan weerskanten bergplaatsen onder plat dak. Diverse korfboogdeuren geven toegang hiertoe en worden verlicht door oculi. Een dwarsgang met paneeldeur komt uit op deze corridor. De achtergevel komt qua raam- en deurindeling overeen met de voorgevel. Er zijn echter getraliede keldervensters en dat twee vensterassen van het hoofdpand worden ingenomen door een erker onder schilddak.

Achter de hoofdingang strekt de gang met Naamse steen zich uit tot de deur in de achtergevel. Links is een grote kamer waarin een zwart marmeren schouw met gietijzeren "Etna-Breda" kachel. Een dwarsgang rechts leidt naar de trap en naar de werk- en spreekkamer met oorspronkelijke binnenluiken. De dwarsgang verbindt het hoofd- en dienstpand en komt uiteindelijk uit in de bovenbeschreven corridor. Er is een klein tochtportaal met glas-in-lood deur en bovenlicht. De gang achter de voordeur van nummer 18 kruist de dwarsgang en loopt uit op de keuken. Aan de tuinzijde bevinden zich vertrekken als de keuken, bijkeuken, eetkamer en daaronder de wijnkelders. De tweedelige wijnkelder onder het hoofdpand is toegankelijk via een bakstenen trapje. Op de vloer liggen grijze plavuizen. In getoogd gemetselde vakken met wit pleisterwerk rusten de wijnflessen. Op een rij vakken ligt een zwaar houten werkblad. De zoldering heeft wit gekalkte troggewelfjes die rusten op houten balkjes. De kelder onder nummer 18 heeft eveneens een bakstenen trapje maar een cementen vloer, eenvoudige rechte vakken en een gemetseld tongewelf.

Achter het pand bevindt zich een grote tuin met forse bomen. Deze tuin is omheind door een bakstenen schansmuur met ezelsrug uit 1907.

Waardering

De PASTORIE uit 1836, behorend bij de H. Servatiuskerk bezit ouderdomswaarde en vertegenwoordigt door zijn harmonische proporties en evenwichtig bouwvolume in combinatie met de neo-classicistische kenmerken belang voor de stijl- en architectuurgeschiedenis terwijl door deze historische karakteristieken de representativiteit van het historisch-clericale wonen op voornaam -bescheiden wijze tot uitdrukking wordt gebracht. Het object is zowel uitwendig als inwendig gaaf behouden gebleven hetgeen de herkenbaarheid en de bouwhistorische alsmede de documentwaarde van de pastorie verhoogt en die mede door de aanwezigheid van de ommuurde, achter de pastorie gelegen tuin wordt ondersteund. De situering op korte afstánd ten noorden van de H. Servatiuskerk staat garant voor een betekenisvol historisch ensemble waar herkennings- en belevingswaarden aan worden toegekend. Op basis van deze gememoreerde aspecten bezit de pastorie een geschakeerd patroon van cultuurhistorische waarden met algemeen belang.