Inleiding

Vrijstaand WEESHUIS, gebouwd in 1896-1897 in eclectische bouwtrant met voornamelijk neo-renaissance-elementen. Het gebouw is waarschijnlijk ontworpen door de Alkmaarse architect K. Bakker Dzn. Het oorspronkelijke opschrift in hardsteen, "WEESHUIS", is nog aanwezig onder de huidige naamplaat "HUIZE VAN STRIJEN". Het weeshuis ligt ten oosten van de Grote Sloot en is het meest zuidelijk gelegen gebouw van de drie op een rij gelegen objecten van het weeshuiscomplex (weeshuis, stolpboerderij en arbeiderswoning). Het weeshuis voorgaande was in de 18de en 19de eeuw eigendom van het dijkbestuur van de Zijpe- en Hazepolder, maar in de Franse tijd (1795-1810) toen het kadaster werd ingesteld, is het overgegaan naar een stichting. Het huidige weeshuis staat op de plaats van een ouder pand. De twee oorspronkelijke trappenhuizen van het huidige weeshuis zijn in de 20ste eeuw vervangen door één centraal trappenhuis. Door verschillende (niet beschermde) aanbouwen zijn zowel de achtergevel van het weeshuis als de oorspronkelijke uitbouw aan de achterzijde in sterke mate gewijzigd. De aanbouwen hebben evenwel het aanzien van het gebouw vanaf de zijde van de openbare weg niet aangetast.

N.B. De aanbouwen aan de achterzijde van het weeshuis vallen niet onder de bescherming.

Omschrijving

Op rechthoekig grondplan gebouwd weeshuis, met een rechthoekige uitbouw aan één der lange zijden. Het pand bestaat uit twee bouwlagen onder een gebroken schilddak met noklijn evenwijdig aan de Grote Sloot en twee zinken nokpirons op de nokhoeken. De achterbouw heeft twee bouwlagen onder een ingestoken schilddak en noklijn loodrecht op de Grote Sloot. De daken zijn gedekt met zwarte Tuiles du Nord. De houten kapconstructie met verticaal beschot is nog intact. In het dak van het voorhuis zijn verschillende dakkapellen onder ingestoken geknikt schilddak aangebracht. De dakkapellen hebben een klein rechthoekig houten venster, houten klauwstukken en een zinken dakbedekking.

Het pand is opgetrokken in rode baksteen boven een uitgemetselde, gecementeerde plint. Detailleringen, zoals speklagen, waterlijsten, aanzet- en sluistenen van de vensterbogen, consoles van de gootlijst en de deurarchitraaf van de hoofdingang, zijn uitgevoerd in stucwerk. Lekdorpels en traptreden zijn van hardsteen. Tenzij anders vermeld, bevatten de vensterassen op de begane grond een rechthoekig houten T-venster met rondboogvormig bovenlicht en drieruits-roedenverdeling. Op de eerste verdieping bevatten de vensterassen, tenzij ander vermeld, een rechthoekig houten T-venster met drieruits-bovenlicht en getoogde strek, waarbij het vulstuk tussen getoogde strek en bovenlicht is gevuld met decoratief metselwerk.

De voorgevel (W) heeft een breedte van zeven vensterassen. Horizontale geleding vindt plaats door de speklagen, waterlijsten en een geprofileeerde gootlijst op consoles. Bij de verticale geleding ligt de nadruk op de middelste vensteras die een middenrisaliet over twee bouwlagen vormt. Het middenrisaliet heeft op de begane grond de ingang, bestaande uit drie traptreden, een dubbele paneeldeur met ijzeren sierroosters en bovenlicht, en een gestucte deurarchitraaf met lisenen, kroonlijst en fronton. In het fronton is het jaartal "1896" aangebracht. Op de eerste verdieping heeft het middenrisaliet een groot rechthoekig draaivenster met tweeruits-bovenlicht en getoogde strek. Het middenrisaliet wordt bekroond door een topgevel met eclectische details in stuc. In de topgevel bevindt zich een rechthoekig draaivenster met getoogde strek. Aan weerszijden van het middenrisaliet bevinden zich geveldelen met een breedte van drie vensterassen, die afgesloten worden door een kroonlijst in decoratief metselwerk en geprofileerde gootlijst op consoles. De speklagen in de voorgevel lopen door over de zijgevels.

De linkerzijgevel (N) heeft op de begane grond één vensteras (geheel oostelijk) met een rechthoekig T-venster met getoogde strek en op de eerste verdieping (geheel oostelijk) twee kleine vensters met een getoogde strek.

De rechterzijgevel (Z) heeft op de begane grond één rondboogvenster en één rechthoekig venster met getoogde strek. De eerste verdieping heeft één rechthoekig venster met getoogde strek en (geheel oostelijk) twee kleine vensters met getoogde strek.

Aan de achtergevel (O) bevindt zich de rechthoekige uitbouw onder ingestoken schilddak.

Waardering

Het weeshuis is van algemeen belang uit cultuur- en architectuurhistorisch oogpunt als historisch-functioneel hoofdonderdeel van het weeshuiscomplex "Huize van Strijen". Daarnaast is het object van belang als gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een aan het eind van de 19de eeuw gebouwd weeshuis in eclectische bouwtrant.