Inleiding

Het Wilhelmina-monument is onderdeel van het villagebied `Wilhelminapark', dat naar ontwerp van H. Copijn in 1881 onder de naam `Zeisterpark' is aangelegd en in haar geheel als beschermd gezicht is voorgedragen. Toen koningin Wilhelmina in 1898 werd ingehuldigd, vond de `Vereeniging tot Verfraaiing van de Gemeente Zeist en tot bevordering van het Vreemdelingenverkeer' dit een goed moment de nieuwe koningin te eren met een gedenkteken. De Amsterdamse architect Paul J. de Jongh maakte een ontwerp dat in het inhuldigingsjaar is gerealiseerd. Het monument vertegenwoordigd de zogenaamde florale richting in de Art Nouveau beweging, waarvan het in ons land één van de eerste uitingen is. Tuinarchitect Copijn maakte in eerste instantie bezwaar tegen de plaatsing van het monument omdat het volgens hem niet zou passen in het park. Bovendien ageerde hij tegen de huidige lokatie. Hij adviseerde het monument aan het begin van de Prins Hendriklaan te plaatsen, het centrum van de gehele aanleg waar alle zichtlijnen bij elkaar komen.

Omschrijving

Een aan de rand van het Wilhelminapark (Huydecoperwegzijde) geplaatst GEDENKTEKEN bestaande uit een obeliskvormige zuil op een brede uitkragende sokkel, waartegen de west- en oostzijde een plantenbak is gezet. Deze plantenbakken zijn rijkelijk versierd met voluutmotieven, acanthusbladmotieven en meer abstracte krulmotieven die getuigen van invloeden uit de Art Nouveau. Vanaf de plantenbakken verheft de vlakke schacht van de zuil zich verjongend en is versierd met geprofileerde lijsten en krulmotieven. Aan de zijde van de plantenbakken zijn in de schacht de wapenschilden van Nassau en Oranje aangebracht, terwijl aan de straatzijde zich het wapen van Zeist bevindt met daarboven een embleem van het gezag aangegeven door een wetboek. De wapenschilden worden omslingerd door takken met bladeren en vruchten. Aan de achterzijde bevindt zich een duif als symbool voor de vrede. De bekroning bestaat uit een rijks- of koningskroon die is opgebouwd uit acht opengevouwen bladmotieven. Vanuit de hoeken loopt een getoogde rij edelstenen naar het midden, waarop een bolelement is gezet.

Waardering

Het Wilhelmina-monument is van cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde als een vroeg voorbeeld van een inhuldigingsmonument waarin florale Art Nouveau invloeden verwerkt zijn. Voorts is het van ensemblewaarde als onderdeel van het villagebeid `Wilhelminapark' dat door H. Copijn is ontworpen.