Inleiding

RAADHUIS naar ontwerp van A.J. Kropholler in 1941 in Delftse School-stijl gebouwd.

Omschrijving

Op vierkante plattegrond opgetrokken blokvormig gebouw, bestaande uit twee bouwlagen op souterrain, onder met Noorse leien in Maasdekking gedekt hoog opgaand schilddak met zeeg. Het dak heeft een hardstenen gootlijst op klampen, een hoog opgemetselde schoorsteen en twee pironnen op de nok. Gevels opgetrokken in rode handvormsteen en horizontaal geleed door hardstenen waterlijsten. Rechtgesloten vensters onder strekken met houten kozijnen, roedeverdeling en bakstenen waterdorpels. Vensters op de verdieping onder rondbogen, met hardstenen wisseldorpels. Bogen in- en exterieur voorzien van hardstenen aanzetstenen. Sommigen hebben tevens hardstenen boog- en sluitstenen. Symmetrische voorgevel (zuid-oost) met in het midden de verhoogd gelegen hoofdingang, te bereiken via een portaal. Erboven een balkon. Aan weerszijden van de ingang drie vensterassen. Vierkant, door een tongewelf overwelfd portaal met aan drie zijden rondbogen en twee overhoeks geplaatste bakstenen steunberen, die op het balkon bekroond worden door hardstenen heraldische leeuwen met de wapens van het rijk en de provincie. Een hardstenen trap leidt naar de hoofdingang, die bestaat uit een openslaande, zware teakhouten deur met zware, gesmede gehengen, onder segmentboog. Elke deur heeft een raam in kruisvorm met daarvoor een kruisvormig gesmede tralie. De toegang tot het balkon bestaat uit een openslaande deur met vierruitsbovenlicht onder rondboog. Boven de deur is een rechthoekige, wit geglazuurde plaat aangebracht met het jaartal 1940 en in het midden het in geglazuurde steen uitgevoerde wapen van Leidschendam, tussen de kleinere wapens van Veur en Stompwijk. Het balkon heeft een opengewerkte borstwering, afgedekt door een natuurstenen plaat. Aan weerszijden van de middenpartij meerruits-glas-in-lood-vensters; op de bel- étage met openslaande delen en op de verdieping met gebrandschilderd bovenlicht. Vlak naast de middenpartij aan elke kant op de bel étage en op de verdieping een smal venster. In het souterrain, links een venster en rechts een rooster. In het midden op het dak een halfronde houten dakkapel met rond vierruitsvenster. Zijgevel (zuidwest) met links de uitbreiding uit 1961. Op souterrainniveau vijf vensters. De vier vensters op de bel étage en de verdieping zijn identiek aan die op dezelfde verdieping in de voorgevel. Links, boven het dak van de uitbreiding,een zesruits-glas-in-lood-venster. Zijgevel (noordoost) met rechts de aanbouw uit 1978. Het souterrain heeft links een rondboogvormige deur onder rondboog met daarnaast vier vensters. De bel étage is voorzien van zes vensters en de verdieping van vier. Aan beide zijgevels is ter hoogte van de bel étage, tegen de hoek met de voorgevel, een lantaarn aangebracht. De achtergevel (noordwest) is rechts en links tot aan de verdieping gewijzigd door de uitbreiding uit 1978. Het souterrain heeft zeven vensters, met links daarvan een rond en rechts een klein rechthoekig venstertje. De bel étage is voorzien van een venster met rechts daarnaast vier glas-in-lood-vensters. In het midden op de verdieping de acht glas-in-loodvensters die het trappenhuis verlichten. Links en rechts van deze traplichten zijn twee vensters aangebracht. In het midden op het dak een driehoekige dakkapel. Interieur: de van rondbogen voorziene centraal gelegen hal en trappenhuis zijn opgetrokken in rode baksteen met een lambrisering van blauwgroen geglazuurde baksteen. De vloer van de hal bestaat uit platen comblanchien. In de hal geven zware, houten rondboogvormige en rechtgesloten deuren toegang tot o.a. de burgemeesterskamer en de secretarie. Bordestrap met hardstenen treden en dekplaat op de opengewerkte leuning. Op deze leuning ter hoogte van het bordes een zandstenen hond, als symbool van trouw. Het trappenhuis wordt verlicht door acht gebrandschilderde vensters, met in de onderste twee voorstellingen van Venus, Mars, Mercurius en Jupiter en in de bovenste zes de twaalf tekens van de dierenriem. In de linkerwand van het trappenhuis een tegeltableau met een leeuw met pijlenbundel, als symbool van eendracht. Boven de leeuw de tekst "Con cordia res parvae crescunt" ("Eendracht maakt macht"). In de rechterwand een zelfde tableau met een haan en "Vigilate deo confidentes" ("Waakt en vertrouwt op God"). Het trappenhuis is voorzien van een balkenplafond. Op de vloer van verdieping en trapbordes ligt een patroon van achtkantige handgevormde tegels in de kleuren rood, zwart en geel. De deur op het bordes geeft toegang tot de gang, waarin vier glas-in-lood-vensters met symbolische voorstellingen van de vier jaargetijden. Toegang tot de raadzaal via openslaande deuren onder rondboog, met in het boogfries een tegeltableau waarop een roos en "Salus publica suprema lex esto" ("Het algemeen belang zij de hoogste wet"). De raadszaal heeft een door middel van rondbogen op hardstenen zuilen afgescheiden publieke tribune. Wanden opgetrokken in geel-rode steen boven een teakhouten lambrisering. Plafond uitgevoerd in Oregon-hout en een vloer van eiken. Tussen de vensters zijn wapens aangebracht van Zuid-Holland, de waterschappen Delfland en Rijnland. Boven de ingang een tegeltableau met twee herten. In de achterwand van de publieke tribune zijn de wapens van Veur, Stompwijk en Leidschendam aangebracht.

Waardering

Het raadhuis is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als eerste raadhuis van de gemeente Leidschendam en vanwege de herkenbare typologie als uitdrukking van de bestuurlijke ontwikkeling in Nederland op lokaal niveau. Het raadhuis is tevens van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een gebouw in de stijl van de Delftse school en als gaaf en representatief voorbeeld uit het raadhuis-oeuvre van de architect A.J. Kropholler en vanwege de hoge mate van gaafheid in hoofdvorm, detaillering en materiaalgebruik van zowel het in- als het exterieur. Het raadhuis heeft stedebouwkundige waarde vanwege de beeldbepalende situering langs de Koningin Wilhelminalaan en aan het eind van de Raadhuislaan en vanwege de ruimtelijke relatie met de omringende groenaanleg.