Inleiding

De THEEKOEPEL behoort bij het Psychiatrisch Ziekenhuis Franeker en bevindt zich ten zuidwesten van de landbouwschuur, ten noorden van de Harlingerweg en van de strook grond die parallel aan de weg ligt en ook bij het ziekenhuis hoort. De theekoepel is in een traditionele, klassieke stijl gebouwd met Eclectische details. Het bouwjaar en de ontwerper zijn niet bekend (vermoedelijk rond 1880). De theekoepel is waarschijnlijk door het ziekenhuis aangekocht en hier naar toe verplaatst in het kader van de vernieuwingen binnen de zorg voor geestelijk zieke patiënten die hadden plaatsgevonden. Ondanks het feit dat het in een andere periode dan de overige te beschermen complexonderdelen is gebouwd, wordt de selectie ervan gerechtvaardigd door de zeldzaamheid van dit type bouwwerken, de gaafheid van exterieur en interieur en het feit dat het bij het complex hoorde.

Omschrijving

De plattegrond is achthoekig. Het rieten dak is achtzijdig. Het dak met breed overstek rust op lange houten korbelen en op houten sleutelstukken die volgens een golvend motief zijn gesneden. Het dak wordt bekroond door een makelaar en een vaas met vier voluutvormige handvatten. De theekoepel heeft een hoog bakstenen basement en is verder uit hout opgetrokken. Op iedere hoek bevindt zich een pilaster met een insnoering ter hoogte van het basement. De ingang, met een stoep van baksteen en een hardstenen trap van drie treden, bevindt zich aan de zuidzijde. Aan weerszijden van de ingang bevinden zich -twee aan twee- vier vensters. De overige drie zijden aan de noordkant zijn blind. De vensters en de deur zijn tegenwoordig gedicht omdat het gebouwtje leeg staat. Het waren zesruitsvensters en een dubbele deur met glaspanelen. In het INTERIEUR zijn nog verschillende elementen aanwezig die bij de oorspronkelijke inrichting horen, onder meer een kast, een rondom doorlopende wandbank, een vlak plafond van kraalschroten en doorgetrokken koningsstijl.

Waardering

De theekoepel, behorend bij het Psychiatrisch Ziekenhuis Franeker te Franeker is van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:

- vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteit van het ontwerp;

- vanwege het materiaalgebruik en de ornamentiek;

- als onderdeel van een groter geheel dat cultuurhistorisch en architectuurhistorisch van nationaal belang is;

- vanwege de situering, verbonden met de geschiedenis van het ziekenhuis en de zorg voor geestelijk zieken;

- vanwege de architectonische gaafheid van het exterieur;

- vanwege de architectonische gaafheid van het interieur;

- in relatie tot de visuele gaafheid van het complex in de landschappelijke omgeving;

- vanwege de typologische en functionele zeldzaamheid.