Inleiding

In 1883-1884 gebouwde MANEGE met vier PAARDESTALLEN ten noordwesten van het stallengebouw van de Ripperdakazerne naar ontwerp van F.R. van Roijen in sobere eclectische bouwtrant met utilitair karakter.

Omschrijving

Centraal geplaatste manege met direct aan weerszijden hiervan twee paar paardestallen. Het geheel staat op een H-vormig grondplan. Centraal element vormt de aan voor- en achterzijde risalerende manege die in situering samenvalt met de middenbalk van de H. De deels van souterrain voorziene manege is gebouwd op rechthoekig grondplan en bestaat merendeels uit één bouwlaag onder breed, flauw hellend zadeldak (dwarskap) met rode kruispan. Het muurwerk is opgetrokken in rode baksteen. Plint en onderdorpels zijn uitgevoerd in hardsteen. In de decoratie zijn zandsteen en cementpleister toegepast, zoals rond de bovenzijden van de vensters. Alle vier de gevels zijn symmetrisch ingedeeld en met uitzondering van de achtergevel door toepassing van spaarvelden en uitgemetselde partijen reliëfrijk van karakter. De voorgevel (O) heeft een breedte van zeven vensterassen, waarvan de middelste en de twee buitenste assen zich in verdiepte spaarvelden bevinden. Het muurwerk wordt aan de bovenzijde afgesloten door een fors uitgemetseld opgaand motief (in de vorm van het afhangsel van een baldakijn). De gevel wordt horizontaal geleed door een zandstenen lijst en door twee boven elkaar lopende tandlijsten tussen de onderdorpels en de vensters onder de zandstenen lijst. Deze vensters zijn getoogd en voorzien van meerruits ramen. Boven de zandstenen lijst bevinden zich twee paar smalle gekoppelde en halfrond beëindigde vensters met meerruits ramen. Midden onder de geveltop is een groot rond venster met rechthoekige roedenverdeling. De tuitvormige topgevel is bij de top-en hoekpilasters voorzien van vaas-en bolvormige bekroningen. De twee zijgevels bestaan uit zes door spaarvelden gevormde arcaden tussen uitgemetselde muurdammen. In elk spaarveld bevindt zich een getoogd meerruits schuifvenster. De achtergevel (W) is in opzet gelijk aan de voorgevel echter zonder risalerende gevelvlakken en sculpturen op de hoeken en de geveltop. Aan weerszijden van de centrale toegangsdeuren bevinden zich twee vensters die zijn voorzien van getoogde schuifvensters met meerruits ramen. Boven in de geveltop is net als in de voorgevel een centraal rond venster geplaatst. In het interieur bevindt zich nog ter weerszijden van de toegangspoort een houten tribune op bakstenen onderbouw. De noordelijke tribune is ingericht tot werkkamer. De houten kapconstructie heeft een brede overspanning en bestaat uit negen spanten met daarop gordingen en dakbeschot. Aan weerszijden van de manege staan haaks op de beide zijgevels twee paar langgerekte paardestallen op rechthoekig grondplan. De stallen worden door overdekte gangen met de manege verbonden. De stallen bestaan uit parterre met kapverdieping onder zadeldak met zwarte kruispan. De gebouwen hebben elk een lengte van vijfentwintig vensterassen, behalve het noordwestelijke gebouw, dat 20 meter korter is. De oorspronkelijke toegangsdeuren vormen thans blindnissen in de kopgevels, De vensters zijn nog ten dele voorzien van oorspronkelijk houten meerruitsvensters. In de gevels bevinden zich tussen de vensters nog kleine ijzeren ringen om de teugels van de paarden aan te binden.

Waardering

De manege met bijbehorende stalgebouwen uit 1884 behorende bij de Ripperdakazerne en opmerkelijke H-vormige aanleg is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en architectuurhistorische betekenis als grotendeels gaaf bewaard voorbeeld van laat 19e -eeuwse utilitaire architectuur ten dienste van de cavalerie en vanwege de ensemblewaarde als historisch-functioneel onderdeel van het voormalige kazernecomplex.