Onderdeel 2: HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG.

Omschrijving

De structuur van de gaaf bewaarde formele aanleg uit circa 1800 wordt bepaald door verschillende eikenlanen, die vrijwel loodrecht op de Hoofdweg zijn geprojecteerd en met elkaar verbonden worden door de Molenallee, die het gehele goed omvat. Vanaf de Hoofdweg wordt Ter Horst ontsloten middels een eikenlaan, die aan de zuidwestzijde van het huis en het beukenbos doorloopt, eindigend bij de Eerbeeksedijk; deze laan heeft een lengte van 530 meter, waarvan het tracé onduidelijk is geworden. Dwars op de oprijlaan, parallel aan de Hoofdweg, ligt een langgerekte vijverpartij bestaande uit drie terrasvijvers, die uitkomen op het grachtenstelsel rond het kasteel. Over de vijver was een zicht op de kerk van Loenen geprojecteerd, welke thans is dichtgegroeid. Bij de verkoop in 1924 werden de vijvers aanbevolen voor de forellenteelt, thans worden ze gedeeltelijk gebruikt als houtwaterplaats. De kern van de buitenplaats wordt gevormd door de 18de-eeuwse classicistische opzet van een omgracht hoofdgebouw met twee bouwhuizen die een met Veluwse veldkeien bestraat voorplein omsluiten. Vanaf de as van het huis loopt een breed zicht over het voorplein tussen lindelanen door naar het door opgaande beplanting omzoomde weiland aan de overzijde van de Hoofdweg. Aan de zuid- en oostzijde van het huis is een kleinschalige aanleg van verschillende compartimenten, waarvoor de tuinarchitect L. Springer in 1907 het ontwerp in neo-formele (gemengde) stijl maakte: aan de oostzijde voor de oranjerie ligt de bloementuin, thans grasparterre, waarvan alleen de padenstructuur resteert, deze tuin wordt aan de oostzijde begrensd door een houten schutting waarachter de moestuin met kas en koude bakken en de boomgaard zijn gesitueerd. In het verlengde van de bloementuin ligt een dichtgegroeid langwerpig bosperceel met links daarvan een geometrische aanleg waarvan thans de uitgegroeide heesters en een taxusgroep resteren. Achter deze aanleg strekt zich een beukenbos (Horsterbos genaamd) tot aan de Loenensche Beek en de Molenallee uit. De noordelijke bosrand wordt afgesloten in de vorm van een boog als enig landschapselement van de aanleg. De omgeving van Ter Horst bestaat uit een coulissenlandschap van afwisselend graslanden met sloten, akkers, houtwallen en bosjes.

Waardering

De HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Ter Horst is van algemeen belang:

- vanwege de gaaf bewaarde 18de-eeuwse classiscistische opzet van de aanleg met een middenas en een lanenstelsel;

- vanwege de restanten van de aanleg van L. Springer uit 1907;

- vanwege het belang van de aanleg voor de geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats.