Inleiding

WOONGEBOUW Welgelegen uit 1927-1929, behorende tot het complex van die naam dat bij testament werd gesticht door Suster van der Vegt (? - 1924). Het gebouw in Interbellum-architectuur met lichte verwijzing naar een versoberd Expressionisme naar ontwerp uit van architect SF. Hoekstra uit Akkrum, vormt het hoofdobject van het complex.

Omschrijving

Symmetrisch ontworpen verdiepingloos gebouw op langgerekte plattegrond onder overstekend schilddak met rode verbeterde Hollandse pan en bestaande uit een licht uitspringende meerhoekige middenpartij onder schilddak met schoorsteen en halfronde daklichten; aan weerszijden iets naar de tuin gebogen vleugels, elk met vijf (gedeeltelijk onderkelderde?) woningen. Opgaand muurwerk van roodbruine baksteen in Noors verband met een rollaag als beëindiging van de plint. In de middenpartij een doorgang onder balkenplafond; in de gevelopeningen een betonlatei; bevloering van dubbel hardgebakken grijze tegels. De doorgang is onderbroken door een houten tochtdeur met zijlichten. In de zijwand is een gedenksteen aangebracht ter herinnering aan het eerste bestuur van de Stichting Welgelegen met het opschrift: WELGELEGEN Gesticht door Mej: S. R. van der Vegt. 1924. Jac: Bleeker. voorz: J.E. de Jong secr: penn: Regenten: H.C. van Slooten. Dr. J.A. van der Sluis. Nanne. Ottema. Gebouwd in 1928. De ruimten aan weerszijden van de doorgang zijn ontworpen als verdiepte brandstoffenbergplaats met ruimte voor de centrale verwarmingsinstallatie respectievelijk werkplaats voor de tuinman. Een deur met bovenlicht geeft toegang; een trap in een van de ruimten leidt naar zolder. De vleugels aan tuinzijde zijn regelmatig ingedeeld door ramen met boven- en zijlichten (woonkamers) en stolpramen (slaapkamers); de eerste zijn niet meer geheel oorspronkelijk; de laatste hebben de oorspronkelijke roedeverdeling behouden. De vormgeving van de gevels aan achterzijde is levendiger: variatie in metselverbanden in de gevelvlakken tussen de even terug liggende raamportieken, lichtopeningen van verschillende grootte voor keuken, wc en hok. Alle ramen hebben nog de oorspronkelijke roedeverdeling. De portieken met gemetselde stoep, voordeur met achtruits glaspaneel en aan weerszijden vierruits zijlicht. In het dakschild aan achterzijde dakkapellen waartussen een gemetselde schoorsteen. Uitzondering hierop vormen de woningen naast de middenpartij en die aan de uiteinden van de vleugel, welke ook in het kopse dakschild een dakkapel hebben. INTERIEUR. De interieurs van de woningen zijn uniform en grotendeels oorspronkelijk; de detaillering eveneens. Centrale 'verkeersruimte' is de hal van waaruit alle ruimten te bereiken zijn: toilet, steektrap met bordes naar zolder, keuken, hok en woon- en slaapkamer. De deuren naar de slaap- en woonkamer zijn overhoeks geplaatst; een deel van de deuren met opgelegd paneel heeft nog de oorspronkelijke palmhouten deurkrukken. De bevloering bestaat uit dubbel hardgebakken tegels in zwart-wit blokpatroon. De lambrisering van de gang betegeld (iriserend glazuur) en met een zwart lijstje. In de slaapkamer van oudsher een vaste wastafel en een kastenwand met doorgang naar de woonkamer. In elke woning een ventilatiesysteem. De ongelede zolder met verbeterd Hollandse spant in combinatie met een hangwerk, is vanuit de werkplaats van de tuinman bereikbaar via een vaste trap met eenvoudige houten balustrade.

Waardering

WOONGEBOUW Welgelegen uit 1927-1929 van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de ontstaans- en gebruiksgeschiedenis;

- als hoofdobject van een architectonisch en tuinarchitectonisch waardevol complex;

- als late uitdrukking van een historische traditie, namelijk de stichting van liefdadigheidinstellingen door vermogende personen;

- als bijzondere uitdrukking van een typologische ontwikkeling, namelijk een woongebouw (tehuis) met individuele woningen;

- vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteit van het ontwerp;

- vanwege het belang van het ontwerp voor het oeuvre van architect SF. Hoekstra;

- vanwege de betekenis voor de architectuur en de bouwtechniek door respectievelijk de toepassing van overhoeks geplaatste deuren in de woningen en een ventilatiesysteem;

- vanwege de hoge mate van architectonische gaafheid van het exterieur;

- vanwege de hoge mate van gaafheid van het interieur;

- vanwege de bijzondere samenhang tussen het woongebouw en de tuin;

- vanwege de aanwezigheid in het dorp Akkrum van twee vergelijkbare instellingen op korte afstand van elkaar met elk een bijzondere tuinaanleg;

- vanwege de bijzondere betekenis van het gebouw voor het aanzien van het centrum van het dorp Akkrum.