Inleiding

Voormalig cellengebouw voor militairen uit 1848, onderdeel van het vroegere gevangeniscomplex in en rond het voormalige zeventiende eeuwse Pesthuis (reeds monument; monumentnummers 25438 en 25439). In het cellengebouw bevonden zich twintig strafcellen. Het pand is ontworpen in sobere Eclecticistische stijl, die typerend is voor de utilitaire en militaire gebouwen uit het midden van de negentiende eeuw. N.B. De tralies, die oorspronkelijk aan de buitenkant van alle vensters aangebracht waren, zijn verwijderd. De ingang in de westelijke eindgevel, die toegang gaf tot de inmiddels verwijderde luchtplaats, is gewijzigd.

Omschrijving

De voormalige militaire gevangenis is in rode baksteen opgetrokken op een rechthoekige plattegrond onder een schilddak met grijze gesmoorde Hollandse pannen en een overstekende houten gootlijst. De langsgevels bevatten vijf vensterassen met in de buitenste elk een hooggeplaatst bovenlicht en in de drie middelste assen telkens grote getoogde schuifvensters, met houten kozijnen waarin een kleine roedenverdeling. Strekken boven de vensters, hardstenen waterdorpels eronder. In de zuidelijke langsgevel kleine hoge getoogde vensters in de buitenste vensterassen. In de eindgevels bevinden zich de houten toegangsdeuren onder grote rondboogvensters, eveneens met een kleine roedenverdeling. De ingang met bovenlicht in de oostelijke eindgevel bevindt zich in een platte éénlaags uitbouw. Pironnen op de nokeinden, twee hoge gemetselde schoorstenen en een platte houten dakkapel met meerruits vensters centraal in ieder dakvlak.

Interieur

Van het interieur zijn onder meer bewaard gebleven: De indeling van het gebouw met een brede gang op de begane grond en een rondgaande houten galerij op ijzeren consoles op de verdieping. De houten trap is voorzien van ijzeren trappalen en een ijzeren balustrade. De ijzeren balustrade van de galerij heeft ook gekruiste spijlen. Aan de gang bevinden zich cellen en grotere ruimtes, aan de galerij cellen en zelfs twee isoleercellen met hekwerk in de cel. De grotere ruimtes op de begane grond worden overspannen door meerdere troggewelven waarvan de aansluitingen bekleed zijn met houten cassettes. De cellen worden overkluisd door één troggewelf en hebben aangesmeerde vloeren en muren. Enkele cellen zijn nog gemeubileerd met een vastgeklonken houten tafeltje en kastje. Ze worden afgesloten door houten (paneel)deuren met ijzerbeslag. De isoleercellen hebben dubbele deuren. Oorspronkelijk waren de gewelven en muren in de cellen geschilderd in okergeel en bruin. De meubels waren groen. De droogzolder onder de houten kap die diende voor het eten en de was, is voorzien van wanden die bestaan uit houten lamellen.

Waardering

Het voormalige cellengebouw uit 1848 voor militairen is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische als ook typologische waarde als in- en uitwendig overwegend gaaf bewaard en kenmerkend onderdeel van een midden-negentiende-eeuws gevangeniscomplex.