Inleiding

In 1881 in opdracht van de projectontwikkelaren C. Goedkoop en A. en F. Stokhuijzen gebouwd HERENHUIS. Het huis staat aan het in 1842 naar ontwerp van stadsarchitect Salomon van der Paauw en landschaps- en tuinarchitect J.D. Zocher tot "stadspark" omgevormde terrein (Plantsoen), waar tot 1830 de in dat jaar afgebroken vestmuur van Hogewoerdspoort tot Koepoort de stad omklemde. De Leidse architect W.C. Mulder was de ontwerper van dit statige hoekhuis in eclectische trant. Het met de voorgevel op het Plantsoen georiënteerde pand is onderdeel van een gesloten gevelwand en maakt tevens deel uit van het beschermde stadsgezicht.

Omschrijving

Vanuit een L-vormige plattegrond opgetrokken onderkelderd hoekpand met verdieping onder een met zinken schaliën (voorzijde) en mastiek gedekt, samengesteld, afgeknot schilddak. Asymmetrische lijstgevel ter breedte van vier vensterassen en met accenten en speklagen van wit geschilderd pleisterwerk. Symmetrische, twee-assige rechter gevelpartij met hardstenen plint. Begane grond met schuiframen in de twee getoogde vensters met sluit-en aanzetstenen in de segmentbogen van de profiellijsten. Hierboven een geprofileerde cordonlijst. Op de verdieping eveneens twee getoogde vensters met schuiframen. Terugliggende borstweringen onder deze vensters versierd met veelkleurige tegeltjes met ruitmotief. Kroonlijst met liggend casement, guttae en cannelures aan de dubbele hoekconsoles. Hierboven een gebroken fronton met geprofileerd lijstwerk. In het timpaan staat een houten dakkapel met rechtgesloten venster tussen gecanneleerde pilasters, smalle vleugelstukken en een gebogen fronton. Terugliggende linker gevelpartij met op de begane grond een venster als in de rechter gevelpartij en een entree met de oorspronkelijke deur onder getoogd bovenlicht. Voor de deur een trap met treden van grijze hardsteen. Dit geveldeel is overhuifd door de twee traveeën brede houten verdiepingserker, die rust op vier ijzeren zuiltjes met kapitelen en architraven met getoogde onderrand van gepleisterde baksteen, en die een profiellijst aan plat dak bevat. Op de plaats van de erker bevond zich vroeger een breed, getoogd venster en een balkon. Gevelbeëindiging in de vorm van een kroonlijst als die van de rechter gevelpartij. In het dakschild hierboven een rechtgesloten dakvenster. Linker-zijgevel met twee getoogde kelderramen in hardstenen plint, speklagen, rechts op de begane grond in het midden een laag getoogd venster met geprofileerde segmentboog onder strek met sluitsteen, tussen- en aanzetblokken. Op de verdieping een hoger venster met identieke omlijsting. De kroonlijst met drie dubbele consoles onder de geprofileerde gootlijst is als die aan de voorgevel. Uit het met mastiek gedekte dakschild steekt links een schoorsteen van schone baksteen. De smeedijzeren hekken van het voortuintje zijn bevestigd aan gietijzeren hekpalen. Op de 4de Binnenvestgracht georiënteerde, eveneens vier- assige achtergevel met rondom bij het souterrain een muur met deur. Op de bel étage vier rechtgesloten vensters onder strek, op de verdieping drie, eveneens rechtgesloten vensters van vergelijkbare grootte en een klein toiletraam.

Interieur bevat nog diverse originele onderdelen. Op de bel étage een (tocht)portaal met en een met marmer bedekte vloer, eveneens met marmer beklede muren, een met stucwerk versierd plafond en openslaande tochtdeuren onder een gedeeld bovenlicht. In de voorkamer een neo-barok stucplafond en in de achterkamer een marmeren schouw. Op de verdieping een vergelijkbaar stucplafond en marmeren schouw. Souterrain met keuken, waarin schouw met houten ommanteling en witjes met karakteristiek "eeuwwisselingsdécor".

Waardering

Het eclectisch-renaissancistische herenhuis uit 1881 is van algemeen belang wegens cultuur- en architectuurhistorische waarde als in- en uitwendig overwegend gaaf bewaard, representatief voorbeeld van woningbouw voor welgestelden uit de betreffende bouwperiode; tevens van belang als karakteristiek ontwerp uit het oeuvre van arch. W.C. Mulder en wegens ensemblewaarde met de belendende bebouwing van dezelfde architect aan het Plantsoen.