Inleiding

Gebouw met negen WINKELS en een zelfde aantal BOVENWONINGEN, gebouwd in opdracht van een Hilversumse projectontwikkelaar op de plaats waarvan voorheen de Nutrix fabriek stond. Het op een hoek, bij een kruispunt gesitueerde winkel-woning complex verrees in 1939 en is ontworpen door architect C.L. Queré. Het is gebouwd in een vrij sobere, maar karakteristieke bouwstijl, waarin invloeden van het Haagse Expressionisme zijn waar te nemen. De met de ronding van de monumentale middenpartij op het Gangusplein georiënteerde complex maakt deel uit van het beschermde stadsgezicht Leiden en vormt een in stedebouwkundig opzicht belangrijk ensemble met het pand Hogewoerd 7/Korevaarstraat 2.

Omschrijving

Vanuit een l-vormige plattegrond, hoofdzakelijk in baksteen opgetrokken winkel-woningcomplex van drie bouwlagen onder platte, uitkragende daken en voorzien van vensters met stalen ramen tussen onderdorpels van grès en rollagen. Hoger opgaande, gebogen middenpartij (Gangusplein), een lange linker vleugel met rechte gevel (Gangetje) en een kortere, licht gebogen rechter vleugel (Hogewoerd). Op de begane grond in totaal negen winkels met uitpandige etalagekasten. Zes, voor een deel nog in oorspronkelijke staat verkerende winkelpuien aan het Gangetje met bijbehorende etalagekasten op een plint van gepolijste, zwarte natuursteen. De aan weerszijden van de winkelentree staande, kubusvormige kasten zijn samengesteld uit grote, in kozijnen van geel metaal (brons?) gevatte spiegelruiten. De bredere bovenranden van de kozijnen zijn concaaf gebogen. De eveneens metalen, met grote ramen ingevulde originele winkeldeuren zijn terugliggend ten opzichte van de etalages en staan daardoor als het ware in portiekjes. De meeste hebben nog de oorspronkelijke betegeling en een hardstenen drempel. De deur staat onder een met glas- in-lood ingevuld bovenlicht. Tussen de etalagekasten en een over alle geveldelen doorgetrokken platte, betonnen overstek is ruimte, waardoor het glas-in-lood bovenlicht over de gehele breedte van de afzonderlijke puien kon worden doorgetrokken.

Beurtelings links of rechts van de deuren steekt een gelijkbenige rechte hoek in het portiek, waardoor de symmetrie van de winkelpuien wordt opgeheven. De winkelpuien van de winkels met de huisnummers 4, 6, 8 en 12 zijn vrijwel in ongewijzigde staat bewaard gebleven. De nummers 10 en 14 hebben enkele veranderingen ondergaan, maar hebben toch een aantal van de belangrijkste kenmerken behouden. De winkelpuien aan de Hogewoerd zijn evenals de veel bredere winkelpui van de hoekwinkel door wijzigingen min of meer ernstig aangetast. Tussen de puien van nr.2 en nr.4 bevindt zich een rechtgesloten deur (huisnr. 2a) met een rond venstertje en een bovenlicht. De gevelpartij aan de Hogewoerd is op de eerste verdieping voorzien van twee zesruits vensters. Op de tweede verdieping staan twee keer twee gekoppelde vensters met bakstenen penanten. De door een betonnen rand beëindigde gevel staat evenals de andere geveldelen aan de voorzijde onder een ver uitkragend, houten dakoverstek. Van de terugliggende, kwartronde gevelpartij loopt de gemetselde borstwering met betonnen rand en buizen railing van het balkon gelijk met de gevels van de vleugels. De vier grote gevelopeningen op de eerste verdiepingen zijn glaspuien met een deur tussen zijlichten en drie bovenlichten onder doorgetrokken lateien van gewapend beton. Op de tweede verdieping vier, eveneens onder een doorgetrokken betonnen latei staande zes-ruits vensters. De gevelvelden lateraal van de gevelopeningen zijn licht uitgemetseld. In het linker veld staat een rond stalen venster. Deze vensters zijn traplichten en staan in het verlengde van de deur naar de woonlagen. De vensters in de gevel van de linker vleugel zijn identiek aan die in de rechter vleugel. De zijgevel aan de kant van de Nieuwe Rijn heeft een trasraam tot aan de waterlijn. In dit beneden het straatniveau staande geveldeel staan drie getraliede vensters en een ijzeren deur. Een brede driedelige vensterpartij op begane grond niveau heeft een invulling van gebrandschilderd glas-in-lood met vogelmotieven. De overige vensters in deze gevel hebben stalen ramen en staan onder rollagen. De zijgevel staat eveneens onder een ver uitkragend, houten overstek. De gevels aan de achterzijde zijn voorzien van lage uitbouwen en rechthoekige risalieten met balkons op de eerste verdieping. De balkondeuren staan in de loodrecht op de gevel staande zijden van de risalieten.

Waardering

Het complex winkels met bovenwoningen is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde als een goed en karakteristiek voorbeeld van interbellum architectuur, vanwege het bijzondere ontwerp en het materiaalgebruik. Het is van stedebouwkundig belang vanwege de situering en heeft grote ensemblewaarde vanwege de sterke samenhang met het pand Korevaarstraat 2/Hogewoerd 7, waarmee het de toegang tot de Hogewoerd markeert. Het is bovendien van belang vanwege de herkenbaarheid en vanwege de gaafheid van het exterieur.