Inleiding

SCHOOLGEBOUW met CONCIËRGEWONING en GYMZAAL gesticht voor het voortgezet en het uitgebreid lager onderwijs (VLO en ULO) in 1915 naar een ontwerp in Um-1800 Stijl van architect Jan Stuivinga uit Zeist. In het gebouw was ook de Rijksdagnormaalschool ondergebracht. Vanaf 1970 maakte de school onderdeel uit van de Rijksscholengemeenschap Winkler Prins en sinds 1987 is er een Streekschool in gevestigd. De school is in 1987 deels verbouwd en aangepast aan zijn nieuwe functie. Achter het gebouw zijn later een aantal vrijstaande bijgebouwen geplaatst die buiten de bescherming vallen.

De school is gelegen aan het hertenkamp op de hoek van de Boermastraat en de Stephanus Coniusstraat. Het pand vormt de beëindiging van de centrale as van het als beschermd gezicht voorgedragen gebied Tusschendiepen, namelijk de as die het station met de school verbindt.

Omschrijving

SCHOOLGEBOUW met CONCIËRGEWONING en GYMZAAL opgetrokken in een bruine bezande baksteen. Het twee bouwlagen hoge SCHOOLGEBOUW heeft een samengesteld afgeknot schilddak, gedekt met een grijze verbeterde Hollandse pan, een kroonlijst met klossen, een gemetselde schoorsteen en zes koperen ontluchtingskokers met houten roosters en koperen koepeldakje met piron. De gevels worden geleed door gemetselde pilasters met ionische zandstenen beëindiging, en door kruisvensters met roedenverdeling en strek. Het begane-grond-gedeelte van de voor- en zijgevels wordt geaccentueerd door terugspringende bakstenen gevelbanden.

De voorgevel (zuidoost) wordt gemarkeerd door een middenrisaliet met steekkap (afgeknot schilddak) met in het midden een achthoekige koperen dakruiter met koperen koepeldakje met windwijzer, acht houten rondboogvormige galmgaten met houten deurtjes en een ronde glazen wijzerplaat. In het dakvlak van het risaliet een zinken dakkapel onder een gebogen dakje met festoenen, houten klauwstukken, een dubbel achtruits venster; twee kleine zinken dakkapellen met gebogen dak en getoogd negenruitsvenster. In de deels met uitspringende bakstenen gevelbanden gedecoreerde gevel van het middenrisaliet elf kruisvensters, twee halve kruisvensters, acht ontluchtingsgaten met decoratieve gietijzeren roosters en de hoofdentree. De hoofdentree bestaat uit dubbele paneeldeuren onder een bovenlicht met kruisroeden en een lantaarn, binnen een natuurstenen omlijsting met gebogen fronton met tandlijst en wapen van Veendam tussen twee uilen; pilasters met op de linker een zandstenen jongensfiguur met boek onder arm en op de rechter een meisjesfiguur met opengeslagen boek in de handen. Voor de entree een natuurstenen stoep (drie hoog). Aan weerszijden van de entree een gevelsteen met `Anno' en `1915'.

Aan weerszijden van het middenrisaliet vier kruisvensters en vier ontluchtingsgaten met decoratieve gietijzeren roosters.

In de zuidwestgevel vier kruisvensters, vier ontluchtingsgaten met decoratieve gietijzeren roosters en een zijrisaliet onder een steekkap (afgeknot schilddak) met twee kleine zinken dakkapellen met gebogen dak en getoogd negenruitsvenster. In het zijrisaliet acht kruisvensters en acht ontluchtingsgaten met decoratieve gietijzeren roosters.

De noordoostgevel is identiek aan de zuidwestgevel, alleen is in het zijrisaliet een kruisvenster vervangen door een paneeldeur met kijkgat met smeedwerk, een bovenlicht met kruisroeden, en een natuurstenen stoep (twee hoog) binnen een houten omlijsting met tandlijst en een convex/concaaf gebogen fronton.

In de achtergevel (noordwest) vier grote raampartijen (niet origineel).

Aan de achtergevel drie aanbouwen, met elkaar verbonden door twee platte tussendelen. De aanbouw rechts achter (de voormalige CONCIËRGEWONING) is één bouwlaag hoog met mezzanino en heeft een aangekapt schilddak met kroonlijst, gedekt met een grijze verbeterde Hollandse pan. De gevels worden geleed door gemetselde pilasters met zandstenen ionische beëindiging. In de zuidwestgevel twee dubbele zesruitsvensters met vierruits bovenlichten en strek; een paneeldeur met kijkgat met smeedwerk, houten luifel en vierruits bovenlicht met strek en gemetselde stoep met natuurstenen dekplaat; een dubbel vierruits venster. In de achtergevel (noordwest) twee dubbele vierruitsvensters en decoratief metselwerk. In de noordoostgevel een dubbel zesruitsvenster met vierruits bovenlichten en strek; een vernieuwd staand venster (oorspronkelijk met roedenverdeling); een liggend achtruitsvenster; een dubbel vierruitsvenster. In het dakvlak een kleine zinken dakkapel met plat dak en venster.

De aanbouw in het midden van de achtergevel (voormalige GYMZAAL) heeft een schilddak, gedekt met een grijze verbeterde Hollandse pan, een kroonlijst en op de beide nokeinden een koperen ontluchtingskoker met houten roosters en koperen koepeldakje met piron. In de noordwestgevel vier gemetselde pilasters met zandstenen ionische beëindiging; openslaande deuren met deurlichten met roedenverdeling en dubbel zesruits bovenlicht met strek, en gemetselde stoep; twee kruisvensters met roedenverdeling en strek; twee ovalen vensters met roedenverdeling. In de zuidwestgevel twee later dichtgezette bovenvensters met strek. Het tussendeel tussen de conciërgewoning en de gymzaal heeft een nieuwe entree en een venster (oorspronkelijk een deur). Bovenop het tussendeel een platte aanbouw met branduitgang (niet origineel).

De aanbouw links achter (voormalig lokaal handenarbeid) heeft een aangekapt schilddak, gedekt met een grijze verbeterde Hollandse pan en een kroonlijst. De gevels worden geleed door gemetselde pilasters met zandstenen ionische beëindiging. In de zuidwestgevel twee kruisvensters met strek; in de noordwestgevel decoratief metselwerk en één kruisvenster met strek en in de noordoostgevel drie kruisvensters met strek en drie ontluchtingsgaten met decoratieve gietijzeren roosters. Het tussendeel tussen de gymzaal en het lokaal handenarbeid heeft een dubbele deur met deurlichten en bovenlicht met strek en een w.c.venster met strek. Bovenop het tussendeel een platte aanbouw met twee dubbele zesruits vensters en strek.

In het INTERIEUR zijn onder meer van belang: in het voorportaal de okergele tegellambrizering; de tegelvloer in zwart en crème; de natuurstenen gedenksteen met stichtingstekst, het wapen van Veendam, een uil en een lezend en een schrijvend jongetje; de rondboog met halfrond bovenlicht met decoratieve roedenverdeling. In de hal de okergele tegellambrizering; de tegelvloer in zwart en crème; de met geglazuurde tegels beklede fontein met bovenin een granieten waterbak en in het midden een langwerpige, betegelde zuil met aan alle vier zijden een koperen kraantje en bovenop een knielende, voorovergebogen geglazuurde jongensfiguur met op zijn rug een katachtig beest; de houten bordestrap met trapleuningen met houten spijlen en okergele tegellambrizering waaraan een houten leuning is bevestigd. De voorzover bewaard gebleven okergele tegellambrizering en de tegelvloeren in zwart en crème in de rest van het gebouw; de twee driehoekige wasbakken met okergele tegels en granieten bak. Op zolder de beschoten kap; de klok met origineel mechaniek op een houten tafel; de houten vangbak met ijzeren gewichten. In de voormalige gymzaal de houten spanten op vijfzijdig gemetselde pilasters met decoratief kapiteel.

Waardering

Schoolgebouw met conciërgewoning en gymzaal van algemeen belang vanwege cultuur-, architectuur- en stedenbouwkundige waarde

- als voorbeeld van een grote school voor voortgezet en het uitgebreid lager onderwijs uit 1915

- vanwege de verzorgde opvallende vormgeving in Um-1800 stijl

- als goede representant van het oeuvre van architect J. Stuivinga uit Zeist

- vanwege de redelijk hoge mate van gaafheid van het exterieur en delen van het interieur

- vanwege de beeldbepalende ligging aan het eind van de as Stationsstraat-Van Beresteynstraat

- vanwege de opvallende ligging aan het hertenkamp in het als beschermd gezicht voorgedragen gebied Tusschendiepen

- vanwege de typologische zeldzaamheid in de provincie Groningen