Omschrijving onderdeel 2: HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot het recreatiepark en de voormalige buitenplaats Te Werve.

Het oorspronkelijk rechthoekige, door sloten omgeven perceel ligt parallel aan de oost-west gerichte Van Vredenburchweg en de zandvaart uit circa 1726. Het huis is toegankelijk via een in aanleg 18de-eeuwse oprijlaan met sloot aan de oostzijde, die haaks op het huis staat en in de landschapsperiode een schuine vertakking naar het huis heeft gekregen. In het begin van de 19de eeuw is de oriëntatie een halve slag gedraaid door het verleggen van de toegangspartij van het hoofdgebouw van de oost- naar de noordgevel. De aanleg in landschapsstijl uit dezelfde tijd sloot hierbij aan door de realisatie van een brede zichtas in zuidelijke richting over het gazon en de weilanden, thans een waterpartij 'de put'. In noordelijke richting is een brede zichtlaan uitgespaard.

Ten westen van de oprijlaan is het landschapspark gesitueerd, ten oosten van de oprijlaan ligt een open veld dat in de 19de eeuw als sierweide deel uitmaakte van de aanleg en thans bij de functieverschuiving naar recreatiepark aan het begin van de 20ste eeuw als sportterrein is ingericht.

In het vroeg-19de-eeuwse landschapspark is gebruik gemaakt van het reliëf van het oude duinlandschap. De structuurbepalende elementen worden gevormd door de serpentinevormige beek en de tot vijverpartij vergraven omgrachting (zie Kadastrale Kaart 1812). Langs de beek en vijver staan monumentale solitaire bomen waaronder een Treurbeuk en een Tamme Kastanje. Vanaf de vijverpartij loopt een lusvormige waterloop rond een eilandje, deze loop wordt voor het eerst op een plattegrond van de aanleg uit 1848 door S.W. van Noordaa aangeven. Op deze kaart is tevens een fijnmazig lobbenvormig padenstelsel getekend, waarvan thans een groot deel verdwenen is. De met beuken beplante gebogen laan aan de noordrand van het park is nog gaaf aanwezig. Het parkbos heeft een groot aantal oude bomen. Ten zuiden van het huis heeft de aanleg een open karakter bepaald door het lobbenvormige gazon voor het huis met enkele solitaire bomen, de duiventoren en een vrij zicht over de waterpartij. 'De put' die tussen 1908 en 1910 voor zandwinning is gegraven heeft het weidelandschap vervangen, maar het open karakter is bewaard gebleven. Bij de zandafgraving is aan de zijde van de buitenplaats een sloot gevolgd, die met een bocht om een kunstmatige verhoging in het landschap loopt (deze 'kaagberg' wordt in 1800 genoemd). Aan de westzijde van de aanleg langs 'De put' loopt een oude weg, de Laan van Bode genaamd, die de boeren gebruikten om bij de weilanden te komen.

Toen de buitenplaats in 1920 als clubhuis en recreatieterrein werd aangekocht, werd het buiten in gebruik genomen als ontspanningsoord en recreatiepark. Hiervoor werd Te Werve met een botenhuis, tennisbanen en dergelijke voor deze nieuwe bestemming ingericht.

Het rechthoekige terrein ten oosten van de duiventoren was ingericht als nuts- annex siertuin met kassen, stenen bloembakken, een oranjerie en een tuinmuur. Thans herinneren alleen de oranjerie en tuinmuur aan deze functie.

Waardering

De HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Te Werve is van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de vroeg-19de-eeuwse aanleg in landschapsstijl waarbij gebruik is gemaakt van het oude duinlandschap en waarbij de serpentinevormige waterloop en de vijverpartij karakteristiek elementen vormen;

- vanwege de visuele samenhang met de overige onderdelen van de buitenplaats;

- als voorbeeld van een ontspanningsoord en recreatiepark van een grote Nederlandse onderneming.