Bij Knijpslaan 1, 9601 KA te Hoogezand | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

Registergegevens staan in het bovenste deel van de pagina.
Overige gegevens staan in het onderste deel van de pagina.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer: 515865
Complexnummer: 515864 - Begraafplaats
Inschrijving register: 05 mei 2004
Kadaster deel/nr: 82758/7
Kadastrale aanduiding: Hoogezand K 8125

Bij Knijpslaan 1, 9601 KA te Hoogezand

Omschrijving

Ned. hervormde BEGRAAFPLAATS. Het rechthoekige terrein heeft een orthogonaal padenpatroon, waarbinnen 27 aaneengesloten slagen (rijen) met overwegend 19de-eeuwse graven liggen. Er is geen of nauwelijks ruimte tussen de verschillende graven - een verwijzing naar het begraven in kerken. Een vrij groot deel van de gietijzeren slagpalen met nummering van de slagen is nog aanwezig. Werden oorspronkelijk alleen dunne houten stèles en hardstenen plaatspalen/eigendomsbewijzen aan het hoofdeinde geplaatst, allengs werd de variatie in materiaalgebruik en uitbeelding groter. Uit materiaalgebruik, omvang en plaatsing spreken nog steeds de vroegere standsverschillen. Zo liggen de graven van de belangrijkste personen direct langs de Knijpslaan. Twee meervoudige familiegraven - van de families Smit en Hooites-Beukema - worden vanwege bijzondere cultuurhistorische kwaliteiten afzonderlijk beschermd (zie de desbetreffende omschrijvingen). Op de begraafplaats komen, behoudens enkele treurbomen, ook de taxus (de levensboom) en de thuja (symbool van het onvergankelijke leven) voor.

Waardering

Begraafplaats met graftekens, waaronder twee meervoudige familiegraven, van algemeen belang vanwege cultuurhistorische waarde

- als voorbeeld van een in aanleg 17de-eeuwse (1668) begraafplaats met overwegend laat-19de-eeuws karakter en een duidelijke klassenopbouw

- vanwege de funerair-historische en lokale genealogische waarde van de graftekens

- vanwege de aanwezigheid van verschillende familiegraven die getuigen van de bloeiende ontginningsactiviteiten, scheepvaart, landbouwindustrie en ijzergieterijen in Hoogezand-Sappemeer

- vanwege de eenvoudige, doch verzorgde aanleg (slagenopbouw)

- vanwege de vrij hoge mate van gaafheid van de samenstellende onderdelen

- vanwege de functionele en ruimtelijk-visuele relatie met de voormalige dienstwoning en de 17de-eeuwse klokkentoren

- vanwege de directe relatie met de eveneens beschermde Algemene Begraafplaats naar ontwerp van J. Vroom jr uit Glimmen en de overige (niet van rijkswege beschermde) begraafplaatsen aan de Knijpslaan

- vanwege de kenmerkende ligging aan het bewoningslint langs het oude Winschoterdiep, op de hoek van de M. Veningastraat en de Knijpslaan

Dit monument maakt onderdeel uit van complexnummer 515864. Hier vindt u meer informatie over het complex en de bijbehorende monumenten.

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functie	Verbijzondering	Toelichting
Ja	Uitvaartcentra en begraafplaatsen	Begraafplaats en -onderdelen	Begraafplaats	Hervormde begraafplaats

Bouwactiviteiten

Werkzaamheid	Van	Tot	Nauwkeurigheid	Toelichting
vervaardiging	1668	1668	globaal

Bouwstijlen

Bouwstijl	Zuiverheid	Toelichting	Rijksmonumentnummer
n.v.t.	niet van toepassing