Inleiding

De St. Bonifatiuskerk, een KRUISBASILIEK, is in 1885-1886 gebouwd in Neo-Gotische stijl naar ontwerp van de Rotterdamse architect E.J. Margry. De aannemer was A. Moons uit Berkel. De eerste steen is gelegd op 14 april 1885 en op 18 februari 1886 is de kerk ingezegend. In 1939 is tussen de kerk en de pastorie een nieuw tussenlid gebouwd met daarachter een nieuwe sacristie. Het gepolychromeerde Neo-Gotische INTERIEUR van de kerk is in de loop der jaren door verschillende kunstenaars tot stand gekomen. De terracotta achterwanden van de zij-altaren zijn in de jaren veertig aangebracht door de kunstenaar Wim Harzing.

Omschrijving

Driebeukige kruisbasiliek onder zadeldaken met leien in Maasdekking. Het ingangsportaal bevindt zich in de centrale hoge toren van de asymmetrische hoofdfacade (oost). De toren wordt geflankeerd door twee slanke achtkantige traptorens onder spitsen en door twee ingangsportalen voor de zijbeuken. Links op de hoek staat een achthoekige doopkapel. Het schip van de kerk van vijf traveeën is geleed door steunberen en heeft ter hoogte van het transept twee entreeportalen. Het aansluitende koorgedeelte is twee traveëen diep en heeft een vijfhoekige absis. Op de viering een dakruiter. De spitsen en meerzijdige schilddaken zijn eveneens gedekt met leien in Maasdekking.

De kerk is opgetrokken in bruine baksteen met rondom een iets uitgemetselde plint afgesloten door een waterlijst van rode baksteen. Samengestelde vensters in verschillende formaten met glas-in-loodramen en bakstenen tracering onder spitsbogen. De gevels zijn voorzien van gemetselde muizetandlijsten en natuurstenen decoratieve elementen als sluitstenen, zuilen, rondbogen, lijsten, deklijsten en kruisbloemen. De goot is eveneens uitgevoerd in natuursteen.

Hoofdfaçade (oost) met op de hoeken van de toren twee zich in drie etappes verjongende steunberen die ter hoogte van de achtkantige lantaarn worden bekroond door pinakels. Tussen de pinakels een gemetselde balustrade. Voor de toren een uitgebouwd entreeportaal onder een zadeldakje met een dubbele deur onder een samengesteld spitsboogvormig bovenlicht. Het portaal is geprofileerd en voorzien van slanke natuurstenen zuiltjes met bladkapitelen. Boven de entree in de toren een grote samengestelde vensterpartij en daarboven een spitsboogfries. In de achtkantige lantaarn driedubbele smalle spitsboogvormige galmgaten en daarboven de wijzerborden. Aan weerszijden van de hoofdentree de zijportalen met enkele deuren onder een bovenlicht. In het dak van de achtkantige doopkapel een kleine dakkapel met een luikje. In de gevels van het schip (noord en zuid) vijf grote spitsboogvensters. Het entreeportaal van het noordelijke transept is door twee latere aanbouwen deels aan het zicht onttrokken. De houten dakruiter is voorzien van een driepas. De vensters in de absis worden afgewisseld door steunberen. Aan de zuidgevel bevinden zich de sacristie en het tussenlid, dat de verbinding met de pastorie vormt. In de gevels van de onderkelderde sacristie smalle glas-in-loodramen.

INTERIEUR Het rijk uitgevoerde gepolychromeerde interieur is voorzien van een houten spitsboogvormig tongewelf dat decoratief is beschilderd. In de absis een straalgewelf en in het ingangsportaal en boven de zijbeuken kruisribgewelven. De ronde gemetselde kolommen met natuurstenen bladkapitelen dragen spitsboogvormige scheibogen en zijn op de viering als bundelpijlers uitgevoerd. Schijntriforium met spitsboogvormige spaarvelden. De bakstenen muren zijn in diverse kleuren beschilderd. De van oorsprong gepleisterde muurvlakken zijn voorzien van figuratieve schilderingen en stempelmotieven.

Tegen de wanden van de zijbeuken de kruiswegstaties uit de jaren 1911-1913, geschilderd door de kunstenaar Frans Loots. Het tweeklaviers orgel, gemaakt door W. Hilboesen in 1900, de later aangebrachte electrische tractuur en de orgelkas zijn niet van waarde uit het oogpunt van monumentenzorg. Het instrument is diverse malen gerestaureerd. De Neo-Gotische preekstoel is opgebouwd uit een kalkstenen reliëf op een onderbouw van zwart gepolijst kalksteen onder een houten baldakijn als klankbord. Oorspronkelijke hoofd- en zijaltaren (ca. 1890) en in het koor een triomfkruis. Marmeren doopvont (1890).

In het schip en transept diverse glas-in-loodramen met figuratieve voorstellingen uit de jaren twintig en dertig van het atelier Willem Mengelberg. De inrichting van de sacristie dateert uit de bouwtijd (1939) met onder meer een hoekfontein in de stijl van de Art Deco. In de kerk is een deel van de oorspronkelijke communiebanken bewaard gebleven. Een triomfkruis (1889) op de balk boven het hoofdaltaar. Het uurwerk in de toren dateert uit 1897 en is vervaardigd door torenuurwerkfabriek De Klok (Jos van de Kerkhof) te Aarle Rixtel.

Waardering

De St. Bonifatiuskerk is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als representatief voorbeeld van de hausse in katholieke neo-gotische kerkbouw na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853.

De St. Bonifatiuskerk met bijbehorend interieur is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde te weten de rijk uitgevoerde Neo-Gotische bouwstijl, kenmerkend voor het oeuvre van de architect E.J. Margry en een belangrijke stroming in de ontwikkeling van de jonge Nederlandse bouwkunst.

De kerk is beeldbepalend gesitueerd aan de Paradijslaan in het centrum van Alphen aan de Rijn en bezit hoge ensemblewaarde door de onderlinge ruimtelijke samenhang met de overige complexonderdelen aan het plein.

De kerk is redelijk gaaf in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering, zowel uit- als inwendig.