Inleiding.

In de zuidoostelijke hoek van de begraafplaats "Sombre Hadass" van de H. Stichting van Waarachtige Liefdadigheid te Putte, bevindt zich op het oudste deel van de begraafplaats een Traditionalistisch MONUMENT, uit 1935, dat herinnert aan de mutatie van veel joodse graven van de omstreeks 1930 geruimde Antwerpse openbare begraafplaats Kiel, naar de Israëlitische begraafplaatsen te Putte.

Omschrijving.

Het geheel in hardsteen uitgevoerde monument bestaat uit een in plattegrond cirkelvormige, getrapte onderbouw, waarop een kubus-vormig lichaam, met een getrapte bovenbouw, bekroond door een gestileerde granaatappel met davidsterren. Aan de westelijke, zuidelijke, oostelijke en noordelijke zijde staan achtereenvolgens de opschriften: "Hier rusten de stoffelijke overblijf / selen van de graven (1828-1921) van / de ontruimde Kielbegraafplaats te / Antwerpen. Overgebracht door de zor / gen van het Centraal Comité opgericht / in 1931 op initiatief der drie Chevros / Kadischds te Antwerpen onder voor / zitterschap van wijlen den Heer Max / Halevy in leven President van de / Israëlitische Gemeente van Antwerpen / Dit gedenkteken werd onthuld / 24 Eloel 5695 - 22 September 1935", "De afgevaardigden van de Chevra Kadischa / van de Israëlitische Gemeente van Antwerpen / Jules Schmerb / President van de Israëlitischen Gemeente / Simon Aptroot / Secretaris van de Israëlitischen Gemeente / Sam Fischer / Ch. S. Moed", "De afgevaardigden van Chevra Kadischa / Machsikei Hadass: / Ch. Finkelstein / F. Ratzersdorfer / S. Rottenberg", en "De afgevaardigden van de / Israël. Begrafenisvereen. / 'Antwerpen-Frechiestichting' / S.J. Duizend / G. Koekoek / Ph. Polak."

Waardering.

Het grafmonument is van algemeen belang. Het object heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociale en geestelijke ontwikkeling, namelijk de ontwikkeling van de joodse grafcultuur, het is tevens van belang voor de typologische ontwikkeling van het grafmonument.

Het heeft kunsthistorisch belang als voorbeeld van het werk van beeldhouwersateliers. Het heeft ensemblewaarden als onderdeel van een reeks begraafplaatsen, die cultuurhistorisch en architectuurhistorisch van belang is als manifestatie van de geschiedenis van de joodse grafcultuur over onze landsgrenzen. Het is gaaf bewaard gebleven en uiterst zeldzaam.