Inleiding

POSTKANTOOR in 1876 gebouwd in Neo Renaissancestijl. Het direct aan de straat gelegen pand is gesitueerd aan de zuidoostzijde van het Grote Oost. Het vermoedelijk door de toenmalige rijksbouwmeester ontworpen post- en telegraafkantoor is kort na de bouw aan de rechterzijde uitgebreid met een aanbouw van twee bouwlagen in dezelfde stijl onder een afzonderlijk dak.

Afgezien van de moderne ingangspartij in de achtergevel en de binnen de bestaande kozijnen vernieuwde ramen in dezelfde gevel verkeert het exterieur nagenoeg in de originele staat. Het interieur is gemoderniseerd.

Omschrijving

Het postkantoor is gebouwd op een langgerekte rechthoekige plattegrond en telt twee bouwlagen onder een zadeldak met de noklijn evenwijdig aan de straat en een dekking van zwarte opnieuw verbeterde Hollandse pannen. De buitengevels zijn opgetrokken in rode baksteen.

De brede voorgevel (NW) heeft een sokkel met een hardstenen waterlijst en op de verdiepingsscheiding een waterlijst van gele profielsteen. De verhoogde middenrisaliet wordt bekroond door een trapgevel waarachter een zadeldak dat insnijdt in het hoofddak. De gevelvlakken ter weerszijden van de middenrisaliet worden afgesloten door een op uitkragend siermetselwerk van gele en rode baksteen rustende houten bakgoot waarboven een dakkapel met vierruits schuifraam, zijden en schilddak gedekt met leien in Maasdekking en bekroond door een piron. De gevelvlakken aan weerszijden tellen drie vensterassen met zowel in de eerste als in de tweede bouwlaag T-vensters. De buitenste vensteras links is meer naar buiten geplaatst en heeft linksonder geen venster maar een rondbogige paneeldeur, afgesloten door een rondboog voorzien van kalkstenen sluit- en aanzetstenen met diamantkop. Boven de rondboog bevindt zich een driedelig bovenlicht met getoogde ramen en in de segmentboog erboven een kalkstenen sluitsteen met diamantkop. De T-vensters hebben in getrapte lagen aangebrachte bruingeglazuurde raamdorpeltegels en worden ontlast door een rondboog van afwisselend gele en rode baksteen. In de boogtrommel bevindt zich een rond gietijzeren ventilatierooster. Ter hoogte van de bovendorpels van de vensters én de wisseldorpels van de verdiepingvensters heeft de voorgevel een overhoekse muizentand, waarboven en deels ook waaronder, zich een metsellaag van gele baksteen bevindt. Ter hoogte van de wisseldorpels van de benedenvensters wordt de voorgevel verlevendigd door een band van gele baksteen.

In de middenrisaliet bevindt zich centraal in de eerste bouwlaag de terugliggende hoofdingang waarboven een driedelig bovenlicht voorzien van rondboogramen en een segmentboog met natuurstenen sluitsteen. Ter weerszijden van de hoofdingang bevinden zich twee schuifvensters waarvan de korfbogen samengebracht zijn onder een gemeenschappelijke korfboog van afwisselend gele en rode baksteen. In de tweede bouwlaag vier T-vensters als genoemd. De trappen van de met banden van gele baksteen verlevendigde trapgevel zijn om en om voorzien van een voluutvormige klauwstukken. Ter hoogte van de zolderverdieping is de middenrisaliet voorzien van een natuurstenen reliëf met het Rijkswapen en ter weerszijden een vierruits schuifvenster onder een strek met in het midden en bij de aanzetten gele baksteen. De vliering wordt verlicht door twee kleine tweeruits vensters onder één rondboog van afwisselend gele en rode baksteen. Onder laatstgenoemde vensters bevindt zich een natuurstenen gevelsteen met het opschrift "POST en TELEGRAAFKANTOOR". De door banden van gele baksteen verlevendigde trapgevel heeft op de tweede, vierde en bovenste trap een voluutvormig klauwstuk van natuursteen. De bovenste klauwstukken flankeren een pilaster die de trapgevel bekroont en voorzien is van een fors en rijk uitgevoerd muuranker. Ter hoogte van de gordingen en de verdiepings- en zoldervloer bevinden zich rijkgekrulde muurankers.

Het rechts aangebouwde volume telt twee bouwlagen onder een met gesmoorde, deels verbeterde en opnieuw verbeterde, Hollandse pannen gedekt zadeldak waarvan de noklijn haaks staat op de straat. Naar achteren toe wordt het halfvrijstaande pand smaller en het dak trapsgewijs lager. Zowel in vormgeving als materiaalgebruik is aansluiting gezocht bij het bestaande gebouw. De risalerende voorgevel (NW) heeft op de begane grond en de eerste verdieping naast elkaar twee T-vensters waarvan de korfbogen samengebracht zijn onder een gemeenschappelijke korfboog van afwisselend gele en rode baksteen. De voorgevel wordt bekroond door een met de middenrisaliet vergelijkbare trapgevel, maar minder groot en voorzien van een tweeruits venster waarboven een strek met in het midden en bij de aanzetten gele baksteen. Boven dit venster bevindt zich een verkleinde versie van de gevelsteen bovenin de middenrisaliet, echter zonder tekst.

De rechterzijgevel (ZW) heeft op de begane grond voornamelijk (gekoppelde) schuifvensters en op de verdieping T-vensters. Links bevindt zich een lage uitbouw onder een met gesmoorde opnieuw verbeterde Hollandse pannen gedekt lessenaardak met in de voorzijde een paneeldeur onder een segmentvormig bovenlicht, en opzij een tweedelig getoogd venster voorzien van diefijzers. Rechts van deze uitbouw heeft de rechterzijgevel een smalle toiletuitbouw die zich over beide bouwlagen uitstrekt en voorzien is van enkel- en tweeruits toiletramen.

Tegen de als tuitgevel vormgegeven achtergevel (ZO) van het aangebouwde volume bevindt zich een uitbouw van één bouwlaag onder een met gesmoorde Hollandse pannen gedekt zadeldak. De linkerzijgevel (NO) van het betrekkelijk diepe pand heeft op de begane grond onder meer drie paneeldeuren, waarvan er een toegang geeft tot de uitgebouwde trapopgang met lessenaardak naar de bovenwoning.

Door de aangrenzende bebouwing wordt de linkerzijgevel (NO) van het postkantoor aan het oog onttrokken.

De door een bakgoot op klossen afgesloten achtergevel (ZO) heeft een band van gele baksteen halverwege de begane grond, sierrondjes van gele baksteen en rijkgesmede muurankers ter hoogte van de verdiepingsvloer, en vlak daarboven een overhoekse muizentand. De vensters zijn voorzien van segmentbogen waarin gele baksteen is toegepast. Rechts en links op de verdieping bevindt zich een smalle rondboognis. De achtergevel heeft in het midden een zich over beide bouwlagen uitstrekkende liseen die uitmondt in de in overstand gemetselde tuitgevel van de Vlaamse gevel die de middenas bekroont. Deze is evenals enkele segmentbogen boven de verdiepingvensters voorzien van rijkgesmede muurankers. Op het in het hoofddak insnijdende zadeldak van de Vlaamse gevel staat een vierkante schoorsteen met een getrapte opbouw en geel siermetselwerk. Rechts (NO) hiervan staat op het hoofddak een vergelijkbare rechthoekige schoorsteen.

Waardering

Het postkantoor is van algemeen belang wegens cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde als grotendeels gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een post- en telegraafkantoor uit de jaren '70 van de 19de eeuw, opgetrokken in Neo Renaissancestijl. Tevens heeft het pand situationale waarde vanwege de beeldbepalende ligging temidden van de overige bebouwing van het Grote Oost.