Omschrijving

WATERMOLEN met KEIENPAD.

Voor de watermolen is de vroegste wegverharding in de vorm van een keienpad nog aanwezig; het keien pad meet 70 meter lengte bij een gemiddelde breedte van 4 meter; op enkele plaatsen is een eenvoudig patroon zichtbaar waarbij de stroken keien worden afgewisseld door een rand vuurstenen. De watermolen, die in 1448 voor het eerst wordt genoemd en daarna verschillende keren is vernieuwd en verbouwd, bestaat uit een koren- annex houtzaagmolen met twee raderen op de rechteroever en een oliemolen met één rad op de linker oever, zoals dat in Twente gebruikelijk is. Tussen de molens bevindt zich een betonnen vloedbed met ten noorden daarvan de molenkolk voorzien van halfronde zandstenen kaden (alleen aan de westzijde aan de kant van het voormalige molenaarshuis) en ten zuiden daarvan een waterbassin eveneens met zandstenen kaden; daarnaast twee bruggen met houten leuningen en een houtconstructie met zes smalle en een brede schutsluis. In de kaden bevinden zich dertien wapenstenen, waarvan de oudste met het jaartal 1544. Beide molens hebben een natuurstenen onderbouw en een bakstenen bovenbouw. In 1921 zijn de molengebouwen gerestaureerd en voorzien van een betonnen bedding en fundamenten, tevens zijn de kaden opnieuw opgetrokken.

De huidige uitvoering van de korenmolen dateert uit circa 1832, waarbij het vakwerk werd vervangen door een geheel stenen uitvoering. De op L-vormige grondslag opgetrokken korenmolen is overkapt door een met rode Hollandse pannen gedekt samengesteld schilddak. In de voorgevel (Z) links een toegangsdeur aan een hoge stoep, rechts een dubbele houten schuurdeur en op de verdieping drie meerruits vensters met luiken; haaks daarop springt een bouwvolume naar voren met in de westgevel een dubbele houten deur in rechte omlijsting opgevuld met houtsnijwerk en de zuidgevel met een uitkragende beschoten geveltop met steekkapje waaronder twee meerruits vensters en een houten deur. De oostgevel heeft drie gekoppelde deuren, gelijkvormig aan die in de westgevel, van elkaar gescheiden door smalle zijlichten; het rechterdeel van de gevel verspringt iets naar achteren met een beschoten geveltop bekroond door een 'donderbezem' waaronder een getoogde gevelopening aan een hellingbaan. In de regelmatig ingedeelde achtergevel negenruits vensters. De korenmolen heeft twee waterraderen (een maal- en een zaagmolen). In 1893 werd in de korenmolen een houtzagerij ondergebracht.

De oliemolen, die in circa 1915 is stopgezet, is door Laan in 1921 herbouwd in de stijl van de in 1832 door Udink in geheel steen herstelde korenmolen, hierbij verdween het interieur. De oliemolen is overkapt door een met rode Hollandse pannen gedekt, licht geknikt schilddak en heeft tegen de oostgevel een waterrad; achtergevel (N) met drie negenruits vensters. Grenst aan voormalig molenaarshuis.

Waardering

De WATERMOLEN met KEIENPAD, deeluitmakend van een watermolenensemble bestaande uit watermolen met keienpad, stuw, voormalig molenaarshuis met jachtkamer en dubbele dienstwoning is van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de historisch-functionele verbondenheid met de buitenplaats;

- vanwege de doelmatige vormgeving;

- vanwege de cultuur-historische waarde;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.