Hoogstraat 80, Oosterhout (onderdeel 2)

Inleiding.

Aan de zuidzijde van het terrein, nabij de Monnikendreef gelegen WERKPLAATS met diverse ateliers uit 1927, ontworpen door pater Jacques van der Mey in Ambachtelijk-traditionele bouwtrant met elementen van de Engelse landhuisstijl en de Amsterdamse School. Het ontwerp betrof een proefmodel voor een later te bouwen devotiekapel in Egmond. Het werk werd door de monniken zelf uitgevoerd. Een deel van het gebouw wordt thans nog steeds als atelier gebruikt. Het interieur is op onderdelen gewijzigd en gemoderniseerd. Door de bouw van dit ateliergebouw konden verschillende, tot dan toe verspreid gelegen werkplaatsen onder één dak worden samengebracht. Het betrof in eerste aanleg een kleermakerij, boekbinderij, timmerwinkel, kleine drukkerij, (goud-)smederij en, voor pater van der Meij zelf, een schildersatelier. De technische uitrusting werd van jaar tot jaar aangevuld. Sinds 1942 stond het technisch atelier van de abdij ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken onder de naam 'Electrische constructiewerkplaats "De gelaschte Kromstaf": electrisch installatiebureau voor zwak- en sterkstroom, smederij, koperslagerij en zinkbewerking, gas en waterleiding, centrale verwarming en modern sanitair'.

Omschrijving.

Het object beslaat een kruisvormige (Latijns kruis) plattegrond met afgeschuinde hoeken aan de langste kruisarm en telt één bouwlaag met een kapverdieping onder een met riet gedekt, samengesteld dak. Aankappende daken op de transept-armen met lagere noklijn maar gelijke dakvoet. Wolfeind aan de noordzijde. Nokken met rode rietvorsten. Schoorsteen aan de oostzijde. De bakstenen, in halfsteens verband gemetselde gevels worden verlevendigd door doorgetrokken kunststenen lateien boven de vensters. Deels versoberde vensters met hardstenen lekdorpels, met veelal houten zes- en achttienruitsramen met (gekoppelde) eenruits bovenlichten. Symmetrische noordelijke kopgevel bekroond met een afgetopte tuitgevel. Centrale deur, overhuifd door een afdak op ijzeren stijlen, geeft toegang tot het voormalige schildersatelier van pater van der Meij. Ter weerszijden, evenals op de verdieping, smalle vensters. Hoofdingang in de westgevel via een opgeklampte deur onder rollaag, eveneens overhuifd door een afdak op ijzeren stijlen. De indeling van het interieur is herkenbaar bewaard gebleven. Kleine vestibule bij de hoofdingang aan de westzijde geeft toegang tot enkele voormalige ateliers aan weerszijden en tot een achtergelegen, tot de oostgevel doorlopende gang. Aan weerszijden van deze gang eveneens (voormalige) ateliers. Opmerkelijke dubbele deur van eigen makelij met in cirkels gevatte panelen (zoals ook in het klooster aanwezig). Balkenzoldering, gecementeerde vloer.

Waardering.

De werkplaats is van algemeen belang. Het object bezit cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van geestelijke, economische en culturele ontwikkelingen, namelijk de vestiging van nieuwe, grotendeels zelfvoorzienende kloostergemeenschappen in het begin van de twintigste eeuw -in dit geval als uitvloeisel van de Franse Wet op de Verenigingen-, de crises van de jaren twintig en dertig, en de opkomst van (kunstzinnige) nijverheid, deels onder invloed van technologische innovaties. Daarnaast vanwege het belang van het bouwtype als proefmodel voor een devotiekapel en voor de typologische ontwikkeling van kloosterwerkplaatsen. Het object heeft architectuurhistorische waarde vanwege de esthetische kwaliteiten van het architectonisch ontwerp.

Het object bezit tesamen met de overige tot de Sint Paulus-abdij behorende objecten en de binnen de 'Heilige Driehoek' gelegen kloosters ensemblewaarden als essentieel onderdeel van een historisch gegroeid religieus ensemble ten zuidoosten van de kern van Oosterhout. Het object is van belang wegens de herkenbaar bewaard gebleven hoofdvorm.