Kerkhof | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

Registergegevens staan in het bovenste deel van de pagina.
Overige gegevens staan in het onderste deel van de pagina.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer: 521258
Complexnummer: 521254 - Kerkhof
Inschrijving register: 15 april 2002
Kadaster deel/nr: 82662/143
Internationaal kenteken: Nee
Kadastrale aanduiding: Veghel G 3512

St. Lambertuskerk, Veghel

Omschrijving

Inleiding.

Eerste GRAFMONUMENT in de hoek van centrale as en cirkel, linksom gaand. Het graf is uitgevoerd in hardsteen, in Neo-Gotische stijl. Het werd opgericht in 1885 voor mevrouw Commandeur-van Liempt.

Omschrijving.

Vierkante toren, op een eveneens vierkante rechte voet, omgeven door een smeedijzeren hek. Vierkante toren, opgebouwd uit drie geledingen, bekroond door een hoge achtkantige spits. De eerste geleding is vlak. De tweede geleding is iets smaller. De vlakken hebben geprofileerde lijsten en zijn voorzien van hoeklisenen. Deze lisenen gaan bij de derde geleding over in pinakels die met luchtbogen verbonden zijn met de middentoren. De vlakken zijn versierd met geprofileerde lijsten, onder meer met driepassen. Lisenen en luchtbogen worden bekroond door torenspitsen met hogeltjes. Op de tweede geleding, aan de voorzijde van het grafmonument is in een gotische vierpas een nis met inscriptie: "HET/ MEDELIJDEN/ WAS VAN HAAR/ KINDSCHHEID MET/ HAAR OPGEGROEID/ JOB. XXXI.10". De derde geleding is voorzien van overhoekse steunberen, bekroond door pinakels. Daartussen zijn spitsboognissen onder wimbergen aangebracht. In de vlakken is onder meer een kruis in gotische vierpas met witte plaquette in een spitsboogveld met neogotische traceringen (maaswerk). Inscriptie op de plaquette: "VROUWE/ ANNA MACHTILDIS/ VAN LIEMPT/ WEDUWE VAN DE/ WELED. Z. G. HEER/ J. COMMANDEUR/ + TE VEGHEL/ 19 AUG. 1885/ OUD 100 JAREN/ MIN 100 DAGEN/ RIP". Aan de rechterkant van het monument is op de onderste rand van de tweede geleding de inscriptie J.BOLSIUS BLSC CONC ET FEC. gezet. Daarboven in een nis "HARE/ GEDACHTENIS/ BLIJFT IN/ ZEGENING/ 1 MACH III.7. De derde geleding heeft aan deze zijde een driepas. Aan de achterkant is in de nis de tekst: "DE/ GANSCHE/ GEMEENTE ZAL/ HARE AALMOEZEN/ VERMELDEN/ P.S.CXXXI(of L)X.4". Links volgt nog de inscriptie: "ZIJ SPIJSDE/ DE HONGERIGE/ EN KLEEDDE DE/ NAAKTE/ job. I.20".

Waardering.

Het graf is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarde als uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling, namelijk de manifestatie van de katholieke graf- en devotiecultuur. Het heeft architectuurhistorische en kunsthistorische waarde wegens materiaalgebruik, ornamentiek en vormgeving. Het graf is van belang wegens de ensemblewaarde, het is een essentieel onderdeel van het geheel.

Dit monument maakt onderdeel uit van complexnummer 521254. Hier vindt u meer informatie over het complex en de bijbehorende monumenten.

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functie	Verbijzondering	Toelichting
Ja	Uitvaartcentra en begraafplaatsen	Begraafplaats en -onderdelen	Grafmonument	Katholieke begraafplaats	Betreft graf mevrouw Commandeur-van Liempt

Bouwactiviteiten

Werkzaamheid	Van	Tot	Nauwkeurigheid	Toelichting
vervaardiging	1885	1885	exact	Betreft graf Commandeur-van Liempt

Bouwstijlen

Bouwstijl	Zuiverheid	Toelichting	Rijksmonumentnummer
Neo-Gotiek	invloeden	Betreft graf Commandeur-van Liempt

Ambachten

Vakman	Beroep	Toelichting
Bolsius, J.H.H. ; Noord-Brabant	architect / bouwkundige / constructeur	(Vermoedelijke) ontwerper graf Commandeur-van Liempt