Inleiding

Zes HERENHUIZEN onder één kap, 1924, gebouwd voor de huisvesting van de middenstand, als onderdeel van het villaparkje rondom het Julianaplein. Gebouwd in een traditionele, door het Expressionisme beïnvloede stijl naar een ontwerp van architect N. Ramakers te Sittard, in opdracht van de vereniging Woningzorg. De herenhuizen van deze vereniging zijn, in vergelijking met de voor rekening van architect Ramakers gebouwde panden aan de Emmastraat, Jubileumstraat, Schuttestraat en het Jubileumplein, relatief sober van uitvoering.

UITGESLOTEN van bescherming zijn de in 1970 aangebouwde garage, de voorgevelzonwering en de aan de achtergevel gebouwde serre van Agricolastraat 124; de voorgevelzonwering van Agricolastraat 128; de bijgebouwde betonschuur, de voorgevelzonwering en de aangebouwde veranda van Agricolastraat 130; de bijgebouwde garage, de aangebouwde veranda en de voorgevelzonwering van Agricolastraat 134.

Omschrijving

Een in het westelijke deel van het complex Julianaplein e.o. gesitueerde blok met zes herenhuizen onder één kap van het gecombineerde type ABBBBA. Elk pand heeft twee bouwlagen alsmede een gedeeltelijke souterrainverdieping. De hoekpanden van het type A hebben een in hoofdvorm rechthoekige plattegrond, die aan de vrije gevelzijden is voorzien van een uitbouw van één laag. De tussenpanden van het type B hebben een in hoofdvorm rechthoekige plattegrond, met tweegewijs een gezamenlijke uitbouw aan de achtergevel.

Het geheel wordt gedekt door een schilddak, waarvan de noklijn evenwijdig aan het Julianaplein loopt. Aanzienlijke overstekken annex luifelgoten. Zes nokschoorstenen.

De oorspronkelijk per twee panden gecombineerde smalle dakkapellen met overstek op het voor- en achterdakvlak zijn nog aanwezig. De horizontale vensterindeling van de dakkapelvensters op het voordakvlak is bij Agricolastraat 130 verloren gegaan, op het achterdakvlak zijn alle dakkapellen inclusief de horizontale vensterindeling bewaard gebleven. De oorspronkelijke rode Tuile du Nord-pannen zijn vervangen door rode Hollandse pannen, rode betonpannen en rood genuanceerde betonpannen. De herenhuizen hebben een gewapend betonnen fundering en zijn opgetrokken in rode en gele baksteen, gemetseld in halfsteens verband. Een rode bakstenen plint met rollaag. De in gele baksteen opgetrokken eerste bouwlaag met geprofileerde rollaag loopt door tot onder de vensters van de tweede bouwlaag. Deze tweede laag is enigszins ingesnoerd ten opzichte van de eerste laag en wordt gekenmerkt door verdiept gelegen horizontale lijsten en kleine pilasters aan weerszijden van de vensters. De gevel wordt onder de luifelgoot beëindigd door een betonnen band. Doorlopende betonlatei boven de erkers.

De VOORGEVEL is symmetrisch ingedeeld. De herenhuizen hebben tweegewijs een tot aan de vensters van de tweede laag risalerend geveldeel, dat boven de erkerlatei smaller wordt en aan weerszijden over de gehele hoogte trapsgewijs is uitgemetseld. In dit risaliet zijn onder een doorlopende latei de erkers geplaatst. Deze erkers hebben rechthoekige, oorspronkelijk houten vensterkozijnen, aan weerszijden voorzien van onder een schuine hoek geplaatste zijlichten. De oorspronkelijke horizontale roedeverdeling van deze zijlichten is bij geen van de panden meer aanwezig. Boven het risaliet heeft elk van de panden twee rechthoekige, oorspronkelijk houten, verticaal ingedeelde vensters. Agricolastraat 134 heeft in de voorgevel een klein rechthoekig trappenhuisvenster.

De tweegewijs toegepaste risalerende voorgeveldelen worden afgewisseld door de bij de tussenpanden van het type B behorende gecombineerde portieken. Deze portieken hebben, onder een doorlopende betonlatei, twee verdiept geplaatste rechthoekige voordeuren. De portiekbordessen hebben oorspronkelijk een rood-witte betegeling. In de traptrede voor het bordes zijn de roosters van de souterrainopeningen geplaatst. In de tweede laag boven dit portiek, hoog onder het dakoverstek, heeft elk tussenpand een van oorsprong houten, rechthoekig verticaal ingedeeld venster. De ZIJGEVELS van de hoekpanden van het type A zijn herkenbaar aan een uitbouw van één laag onder plat met balkon. Deze uitbouwen hebben een oorspronkelijk aan de voor- en achterzijde opengewerkt portiek, waarbij een hoekkolom de betonplaat van het balkon ondersteunt. In deze portieken waren, in de zijgevel van het hoofdvolume, oorspronkelijk de rechthoekige houten paneelvoordeur en de rechthoekige houten keukendeur met horizontale indeling van het glaspaneel geplaatst. Naast de voordeuren een rechthoekig houten toiletvenstertje. De uitbouwen zijn onder de betonplaat van het balkon voorzien van horizontale profiellijsten, die tot in het metselwerk van de portiekkolommen worden voortgezet. Centraal in dit geveldeel een reeks van drie smalle houten vensters, oorspronkelijk met horizontale roedeverdeling. De balkonbalustraden hebben getrapt verticaal metselwerk op de hoeken. Hoog onder het dakoverstek is in de zijgevel van de tweede laag een rechthoekig houten drieruits trappenhuisvenster geplaatst, aan elke zijde geflankeerd door een rechthoekige, van oorsprong dubbele houten balkondeur. Bij Agricolastraat 124 is het portiek aan de voorzijde ongewijzigd. De zijgevel van de uitbouw wordt tot aan de balkonbalustrade aan het oog onttrokken door de aangebouwde garage. In de portiekopening aan de achterzijde is een rechthoekige houten deur geplaatst.

Bij Agricolastraat 134 is het portiek aan de achterzijde gedicht met een ongedeeld vensterkozijn en een rechthoekige houten deur. In de zijgevel van de uitbouw twee rechthoekige kunststof kozijnen in plaats van een reeks van drie smalle houten vensters. Het trappenhuisvenster in de tweede laag boven het balkon is vergroot.

De ACHTERGEVELS van de vier tussenpanden van het TYPE B hebben van origine een tweegewijs gecombineerde keukenuitbouw met balkon, waarvan de balustrade doorloopt tot onder de vensters van de tweede laag. In de eerste bouwlaag is dit uitgebouwde geveldeel per pand voorzien van een rechthoekig houten keukenvenster, oorspronkelijk verticaal ingedeeld, met een drievoudige horizontale indeling van de glaspanelen. Onder dit venster een rode strek. In het afgeschuinde gevelvlak van de keukenuitbouw een rechthoekige keukendeur, oorspronkelijk uitgevoerd in hout en voorzien van een vijfvoudige horizontale indeling van het glaspaneel. Aan weerszijden van deze keukenuitbouwen een uit vier panelen bestaande tuindeur, waarin de zijpanelen oorspronkelijk een vijfvoudige horizontale indeling hebben. Boven de eerste laag, steunend op de erfscheidingen en een kolom, een terrasoverkapping. De erfscheidingen en draagkolommen zijn opgetrokken in rode en gele baksteen en voorzien van horizontale profiellijsten.

In de tweede laag een aan weerszijden trapsgewijs uitgemetselde balkonbalustrade. De gecombineerde balkons zijn voorzien van een bakstenen scheidingswand en toegankelijk via rechthoekige houten balkondeuren. Daarnaast een reeks van vier gekoppelde rechthoekige houten vensters.

Van de achtergevel van Agricolastraat 126 is de eerste laag wit gesausd. Uit het keukenraam, het keukenvenster en de tuindeuren zijn de horizontale roedeverdelingen verdwenen. Het balkonkozijn heeft glas-in-lood. Bij Agricolastraat 128 is de eerste laag wit gesausd, zijn de tuindeuren vervangen door een schuifpui en is de indeling en geleding van het keukenvenster verdwenen. De rechthoekige houten tuindeur heeft nog de authentieke horizontale indeling van het glaspaneel. Bij Agricolastraat 130 is ter hoogte van en met behoud van de tuindeuren een veranda aangebouwd. De afgeschuinde zijde van de keukengevel is rechtgetrokken door de plaatsing van de keukendeur tussen de veranda en de keukenuitbouw. De horizontale roedeverdeling van keukenvenster en keukendeur zijn niet bewaard gebleven. De achtergevel van Agricolastraat 132 verkeert met uitzondering van de horizontale roedeverdeling in de zijpanelen van de tuindeuren in volledig authentieke staat.

De hoekpanden van het TYPE A hebben in de eerste laag van de achtergevel een van origine rechthoekig houten keukenvenster onder een betonlatei, met verticale indeling en drievoudige horizontale indeling van de glaspanelen. Onder dit venster, in aansluiting op de rode bakstenen plint, een rode bakstenen strek. Naast dit venster een aanzienlijke, rechthoekige houten tuindeur van vier panelen, waarvan de zijpanelen waren voorzien van een vijfvoudige horizontale indeling. Boven deze tuindeur een houten overkapping, rustend op de scheidingsmuur en een baksteen kolom, beiden met horizontale profielranden. In de tweede laag, hoog onder het dakoverstek, een aaneengesloten reeks van vier rechthoekige houten vensters.

Tegen de achtergevel van Agricolastraat 124 is tegen de achtergevel een serre gebouwd, waarbij de oorspronkelijke tuindeuren zijn verwijderd. Het keukenvenster heeft geen indeling of roedeverdeling meer. Tegen de achtergevel van Agricolastraat 134 is een veranda gebouwd, het ongelede keukenvenster is vergroot.

De voortuinen worden nog ten dele omgeven door de oorspronkelijke bakstenen erfscheiding met smeedijzeren profiellijst.

De INTERIEURindeling van deze panden is in verschillende mate, maar beperkt gewijzigd. Agricolastraat 124, 126, 128 en 130 hebben geen schuifdeuren meer tussen de kamers-en-suite. Bij Agricolastraat 132 zijn de schuifdeuren bewaard gebleven.

Waardering

De herenhuizen van het complex rondom het Julianaplein zijn van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-maatschappelijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de bouwstijl en de funderingstechniek. De panden zijn van groot belang voor het oeuvre van architect N. Ramakers, beschikken over aanzienlijke esthetische kwaliteiten en zijn van belang vanwege de expressieve ornamentiek. Beide herenhuizen vormen een essentieel onderdeel van het complex rondom het Julianaplein, zijn vanwege de situering ten zeerste verbonden met de uitbreiding en ontwikkeling van Sittard, zijn van betekenis voor het aanzien van de stad en beschikken over een historisch-ruimtelijke relatie met de parkachtige omgeving en de bodemgesteldheid ter plaatse. De panden beschikken over een redelijke mate van architectonische gaafheid en zijn van belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de bebouwde omgeving. Bovendien beschikken beide herenhuizen in bovenregionaal perspectief over een redelijke architectuurhistorische en een hoge typologische en functionele zeldzaamheidswaarde.

De herenhuizen vertegenwoordigen een algemeen belang vanwege het geheel van voornoemde waarden.