Inleiding

Twee HERENHUIZEN onder één kap, 1924, gebouwd voor de huisvesting van de middenstand, als onderdeel van het villaparkje rondom het Julianaplein. Gebouwd in een traditionele, door het Expressionisme beïnvloede stijl naar een ontwerp van architect N. Ramakers te Sittard, in opdracht van de vereniging Woningzorg. Deze woningen zijn in vergelijking met de uit 1921-1922 daterende panden, die voor rekening van architect Ramakers werden gebouwd, eenvoudiger gefundeerd en soberder van uitvoering.

Het pand aan de Agricolastraat 140 is vanwege een verzakking van het fundament grotendeels in de oorspronkelijke staat herbouwd.

UITGESLOTEN van bescherming zijn de aangebouwde serre en de bijgebouwde houten garage van Agricolastraat 140, alsmede de gedeeltelijke gedichte terrasoverkapping en de bijgebouwde garage van Agricolastraat 142. \t

Omschrijving

Een in het zuidelijke gedeelte van het complex Julianaplein e.o. gesitueerde blok met twee herenhuizen onder één kap van het type AA. Elk pand heeft twee BOUWLAGEN alsmede een gedeeltelijke souterrainverdieping op een in hoofdvorm rechthoekige PLATTEGROND, die aan de vrije gevelzijden is voorzien van een uitbouw van één laag. Het geheel wordt gedekt door een SCHILDDAK, waarvan de noklijn evenwijdig aan de Agricolastraat loopt. Aanzienlijke overstekken annex luifelgoten. Twee nokschoorstenen, ten dele vernieuwd. De oorspronkelijke gecombineerde smalle dakkapellen met overstek op het voor- en achterdakvlak zijn nog aanwezig, maar ontbreken de horizontale roedeverdeling in de glaspanelen. De oorspronkelijke rode Tuiles du Nord-pannen zijn bij Agricolastraat 140 vervangen door rode Hollandse betonpannen.

De herenhuizen hebben een gewapend betonnen fundering en zijn opgetrokken in rode en gele baksteen, gemetseld in halfsteens verband. Een rode bakstenen plint met rollaag. De optrek in gele baksteen heeft een profiellijst onder de vensters van de tweede bouwlaag. Deze tweede laag is enigszins ingesnoerd ten opzichte van de eerste laag en wordt gekenmerkt door verdiept gelegen horizontale lijsten en kleine pilasters aan weerszijden van de vensters. De gevel wordt onder de luifelgoot beëindigd door een betonnen band. Doorlopende betonlatei boven de erkers.

De VOORGEVELS zijn symmetrisch ingedeeld. Een groot, tot aan de vensters van de tweede laag risalerend middengeveldeel, dat boven de erkerlatei smaller wordt en aan weerszijden over de gehele hoogte trapsgewijs is uitgemetseld. In dit middenrisaliet zijn onder een doorlopende latei de erkers geplaatst. Deze erkers hebben rechthoekige houten vensterkozijnen, aan weerszijden voorzien van onder een schuine hoek geplaatste zijlichten. De oorspronkelijke horizontale roedeverdeling van deze zijlichten is bij beide panden niet meer aanwezig. Boven het middenrisaliet een reeks van vier rechthoekige, verticaal ingedeelde vensters.

De ZIJGEVELS van de panden van het type A zijn herkenbaar aan een uitbouw van één laag onder plat met balkon. Deze uitbouwen hebben aan de voor- en achterzijde een opengewerkt portiek, waarbij een hoekkolom de betonplaat van het balkon ondersteunt. In deze portieken werden, in de zijgevel van het hoofdvolume, oorspronkelijk de rechthoekige houten paneelvoordeur en de rechthoekige houten keukendeur met horizontale indeling van het glaspaneel geplaatst. Naast de voordeuren een rechthoekig toiletvenstertje. De uitbouwen zijn onder de betonplaat van het balkon voorzien van horizontale profiellijsten, die in het metselwerk van de portiekkolommen worden voortgezet. Centraal in dit geveldeel een reeks van drie smalle houten vensters, oorspronkelijk met horizontale roedeverdeling. De in halfsteens verband gemetselde balkonbalustraden ontberen het siermetselwerk van de panden uit 1921-1922, maar zijn op de hoeken voorzien van een verticale getrapte lijst. Hoog onder het overstek is een rechthoekig houten drieruits trappenhuisvenster geplaatst, aan elke zijde geflankeerd door een rechthoekige dubbele houten balkondeur. Bij Agricolastraat 140 verkeert het portiek aan de voorzijde in de oorspronkelijke staat, inclusief de oorspronkelijke paneeldeur en de rood-witte portiekbetegeling; aan de achterzijde is het portiek geheel gedicht, uitgebreid en bij de keukenruimte getrokken. De smalle houten zijgevelvensters met horizontale roedeverdeling zijn nog aanwezig. De voormalige dubbele houten balkondeuren zijn vervangen door enkelvoudige kozijnen. Bij Agricolastraat 142 is het portiek aan de voorzijde ongewijzigd bewaard gebleven, de voordeur is vernieuwd. Het portiek aan de achterzijde is gedicht met een vensterkozijn, in de portiekopening is een deur geplaatst. In de smalle houten zijgevelvensters is de horizontale roedeverdeling niet meer aanwezig. De voormalige dubbele houten balkondeur aan de straatzijde is vervangen door een vensterkozijn.

De ACHTERGEVELS waren oorspronkelijk symmetrisch ingedeeld. In de gevelhoek van de eerste laag een rechthoekig houten keukenvenster onder een betonlatei, van origine met verticale indeling en drievoudige horizontale indeling van de glaspanelen. Onder dit venster, in aansluiting op de rode bakstenen plint, een rode bakstenen strek. Naast dit venster een aanzienlijke, rechthoekige houten tuindeur van vier panelen, waarvan de zijpanelen waren voorzien van een vijfvoudige horizontale indeling. Boven deze tuindeur een houten overkapping, rustend op de scheidingsmuur en een baksteen kolom, beiden met horizontale profielranden. In de tweede laag, hoog onder het dakoverstek, een aaneengesloten reeks van vier rechthoekige houten vensters.

Bij Agricolastraat 140 zijn de originele tuindeuren vervangen door een schuifpui, die aan het oog wordt onttrokken door de aangebouwde serre; de uitgebreide keuken heeft een rechthoekig houten kruiskozijn met bovenlichten gecombineerd met een rechthoekige houten deur, onder een betonlatei. In de achtergevel van Agricolastraat 142 zijn de tuindeuren ontdaan van de horizontale roedeverdeling van de zijpanelen. Het keukenvenster heeft geen indeling of roedeverdeling meer.

De voortuin van Agricolastraat 142 wordt omgeven door een bakstenen tuinmuur waarop de smeedijzeren profiellijst ontbreekt, bij Agricolastraat 140 is de bakstenen voortuinmuur vervangen door een heg.

De INTERIEURindeling van Agricolastraat 140 is ten dele gewijzigd. In het interieur van Agricolastraat 142 is de indeling met kamers-en-suite, met uitzondering van de elders bewaarde schuifdeuren, nog vrijwel in tact.

Waardering

De herenhuizen van het complex rondom het Julianaplein zijn van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-maatschappelijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden worden onder meer bepaald door de bouwstijl; verder zijn de panden van groot belang voor het oeuvre van architect N. Ramakers, beschikken over aanzienlijke esthetische kwaliteiten en zijn van belang vanwege de expressieve ornamentiek. Beide herenhuizen vormen een essentieel onderdeel van het complex rondom het Julianaplein, zijn vanwege de situering ten zeerste verbonden met de uitbreiding en ontwikkeling van Sittard, zijn van betekenis voor het aanzien van de stad en beschikken over een historisch-ruimtelijke relatie met de parkachtige omgeving en de bodemgesteldheid ter plaatse. De panden beschikken over een redelijke mate van architectonische gaafheid en zijn van belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de bebouwde omgeving. Bovendien beschikken beide herenhuizen in bovenregionaal perspectief over een redelijke architectuurhistorische en een hoge typologische en functionele zeldzaamheidswaarde.

De herenhuizen vertegenwoordigen een algemeen belang vanwege het geheel van voornoemde waarden.