Inleiding

Het eerste COMPLEX ARBEIDERSWONINGEN van de Arbeidersbouwvereeniging Hilversum, gebouwd in 1911-1912 naar het ontwerp van E. Verschuyl in eclectische bouwtrant, waarbij Jugendstil-elementen en vakwerkdetails zijn gecombineerd, omvat 17 twee-onder-één-kap en 4 vier-onder-één-kap arbeiderswoningen. De woningen zijn gesitueerd langs de Ericastraat, Cameliastraat en de Neuweg. Het is het eerste complex in Hilversum, gesubsidiëerd op grond van de Woningwet uit 1901. Het complex wordt gekenmerkt door een ruime opzet, zowel wat situering van de woningen betreft met voortuinen, ruime achtertuinen (waar men groente kon verbouwen en schapen houden) en brede paden ertussen, als wat het ontwerp van de woningen zelf betreft. De twee-onder-één-kap woningen type A zijn beeldbepalend gesitueerd en georiënteerd op de hoeken van de Neuweg-Ericastraat, Cameliastraat-Ericastraat en de Cameliastraat-Egelantierstraat. Daarnaast bevindt er zich nog één tussen de beide die op de hoek zijn gesitueerd aan de Cameliastraat en zeven in de Ericastraat type B, zodat aan deze straat in het midden 2 twee-onder-één-kap woningen zijn geplaatst.

Omschrijving

Het eerste complex omvat in opzet symmetrische woningen van het type A, B en C. Type A, twee-onder-één-kap, is opgetrokken in één bouwlaag en een kapverdieping op een rechthoekige plattegrond met een aanbouw in het midden aan de achterzijde. De gevels zijn ter hoogte van het kalf van de vensters opgetrokken in rode baksteen en daarboven gepleisterd. Het zadeldak met wolfeind aan de zijkanten, oorspronkelijk bedekt met rode Hollandse pannen, heeft twee schoorstenen aan de voorzijde. De voorgevel bevat de beide toegangen met tweedelige deuren, in een portiek geplaatst onder rondboog, afgewerkt met rode baksteen. Twee vensters in het midden ter hoogte van de bovenlichten. Daarboven een topgevel met twee vensters onder overstekende steekkap met beschot. Links en rechts een venster met luiken, waarboven een dakkapel.

De zijgevels bevatten oorspronkelijk een venster op de begane grond, twee op de verdieping.

De achtergevel bevatte oorspronkelijk openslaande deuren naast de aanbouw.

De woningen van het type B, twee-onder-één-kap, zijn opgetrokken in één bouwlaag en een kapverdieping op een rechthoekige plattegrond met een aanbouw in het midden aan de achterzijde. De gevels zijn ter hoogte van het kalf van de vensters opgetrokken in rode baksteen en daarboven gepleisterd. Het zadeldak, oorspronkelijk bedekt met rode Hollandse pannen, heeft twee schoorstenen aan de voorzijde. De voorgevel bevat de tweedelige deuren in het midden, waartussen twee vensters ter hoogte van de bovenlichten, waarboven een topgevel met twee vensters onder steekkap, terwijl aan weerszijden het dakvlak is doorgetrokken boven trapeziumvormige erkers met in het midden venster met bovenlicht en in de zijden een venster ter hoogte van het kalf. Zijgevels en achtergevel zoals bij type A.

Type C, vier-onder-één-kap, is opgetrokken op een rechthoekige plattegrond met een aanbouw per twee in het midden aan de achterzijde. De gevels zijn ter hoogte van het kalf van de vensters opgetrokken in rode baksteen en daarboven gepleisterd. Het zadeldak met twee topgevels, een links en rechts, aan de voorzijde onder overstekende steekkap met beschot, oorspronkelijk bedekt met rode Hollandse pannen, heeft drie schoorstenen aan de voorzijde. De voorgevel bevat toegangsdeuren onder luifel. Naast de deuren een venster met dubbel bovenlicht en een klein venster. Op de verdieping in de topgevels twee vensters en daartussen vier vensters.

De zijgevels oorspronkelijk op begane grond en verdieping een venster.

De achtergevels zoals bij type A en B.

Boven de vensters en deuren zijn waterlijsten aangebracht. Oorspronkelijk hadden de dubbele bovenlichten, klapramen, en de draairamen van de vensters op de verdieping een roedenverdeling. De kleuren van de deuren zijn groen, wit en rood.

Waardering

Het eerste complex arbeiderswoningen, een geheel vormend met het derde complex van de Arbeidersbouwvereeniging Hilversum is van algemeen belang wegens cultuur-, architectuur- en sociaalhistorische waarde, alsmede typologische waarde als gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een complex arbeiderswoningen in ruime opzet, gebouwd in 1911-1912 in eclectische bouwtrant waarbij Jugendstil-elementen en vakwerkdetails zijn gecombineerd, naar het ontwerp van E. Verschuyl en vanwege de ouderdom, als zijnde het eerste complex (1911-1912), gesubsidiëerd op grond van de Woningwet uit 1901 in Hilversum.