Larixlaan 5, 1213 SZ te Hilversum | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

Registergegevens staan in het bovenste deel van de pagina.
Overige gegevens staan in het onderste deel van de pagina.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer: 522750
Complexnummer: 522749 - Kruisheide
Inschrijving register: 10 mei 2002
Kadaster deel/nr: 82645/72
Kadastrale aanduiding: Hilversum K 2564

Larixlaan 5, 1213 SZ te Hilversum

Omschrijving

Inleiding

VILLA, "Kruisheide", hoofdonderdeel van het complex "Kruisheide", in Neoclassicistische stijl, gebouwd naar het ontwerp van J. van der Lip in 1914 met verbouwing door W. Hamdorff in 1938. De villa is gesitueerd op een groot terrein tussen de Larixlaan, Bremlaan en de Utrechtseweg, aan de oostzijde van de Larixlaan.

NB: De eigenaar heeft geen toestemming gegeven het pand te bezoeken en te documenteren.

Omschrijving

Villa, opgetrokken op vrijwel rechthoekige plattegrond met risalerend volume links aan de voorzijde en met latere aan- en verbouwen, waarvan de belangrijkste in 1938 werden uitgevoerd door W. Hamdorff, in rode baksteen onder samengestelde kap, bedekt met gesmoorde pannen. Het hoofdvolume, onder asymmetrische schildkap met de noklijn evenwijdig aan de weg, bevat twee schoorstenen op de hoeken van de nok. De houten vensters hebben een roedenverdeling.

De iets risalerende middenpartij van de voorgevel (NW), is afgewerkt met natuursteen waarbij de rijk versierde bovenzijde de daklijst doorbreekt rond een ovaalvormig liggend venster. Ter weerszijden in het dakvlak een klein ovaalvormig venster. Op de begane grond een toegangsdeur met glas waarvoor een diefijzer in ondiepe portiek, geflankeerd door natuurstenen blokpilasters. Op de verdieping een venster. Het trappenhuis aan de linkerzijde wordt verlicht door drie lange, smalle vensters onder de daklijst. Risalerend een haaks op het hoofdvolume geplaatst bouwdeel onder steekkap aan de linkerzijde. De vensterpartij daarin op de verdieping op de westhoek steekt over en rust op bakstenen consoles. Aan de rechterzijde wordt het hoofdvolume geaccentueerd door een hoog opgaande risalerende schoorsteen, achter aanbouwen.

Waardering

De villa, hoofdonderdeel van het complex "Kruisheide", is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische waarde als gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een villa in Neoclassicistische bouwstijl uit 1914 naar het ontwerp van J. van der Lip met aan- en verbouwingen uit 1938 door W. Hamdorff, beeldbepalend gesitueerd op een groot terrein in het villapark Bosplein.

Dit monument maakt onderdeel uit van complexnummer 522749. Hier vindt u meer informatie over het complex en de bijbehorende monumenten.

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functie	Verbijzondering	Toelichting
Ja	Woningen en woningbouwcomplexen	Woonhuis(K)	Woonhuis

Bouwactiviteiten

Werkzaamheid	Van	Tot	Nauwkeurigheid	Toelichting
vervaardiging	1914	1914	exact
verbouwing	1938	1938	exact

Bouwtypen

Hoofdcategorie	Subcategorie	Bouwtypen	Toelichting
Woningen en woningbouwcomplexen	Woonhuis(K)	Villa

Bouwstijlen

Bouwstijl	Zuiverheid	Toelichting	Rijksmonumentnummer
Neo-Classicisme	stijlzuiver

Ambachten

Vakman	Beroep	Toelichting
Hamdorff, W. ; Noord-Holland	architect / bouwkundige / constructeur
Lip, J. van der ; Noord-Holland	architect / bouwkundige / constructeur