1. De AANLEG

Omschrijving

De ROOMS-KATHOLIEKE BEGRAAFPLAATS heeft een nagenoeg rechthoekig grondplan met een door de Daalseweg afgeschuinde noordoostelijke hoek en wordt aan drie zijden omgeven door een muur. Het voorplein ligt aan de zuid-westzijde van de Daalseweg, waar zich de toegangspoort bevindt. Hier zijn geen muren, maar hekwerken tussen gemetselde hekposten op voetmuren. Langs de westelijke muur staan vijf kruiswegstaties opgesteld. Het grondplan heeft als kern een padenkruis, dat is georiënteerd op het westen en waarop zijpaden uitkomen. In het snijpunt staat het begraafplaatskruis, dat bestaat uit een sokkel met bloembak van gebroken wit geglazuurde steen (ca 1930) en een uit 1868 daterend ijzeren kruis met een gietijzeren corpus. Op de voorzijde van het kruis staan de opschriften: "INRI" en "MEMENTO MORI", op de achterzijde: "VEREERD DOOR/ DE BROEDER/ SCHAP DE/ LIEFDERIJKE GEDACHTENIS/ DER/ OVERLEDENEN/ 1868". De rechthoekige grafperken liggen in een regelmatige aanleg van lange met paden doorsneden rijen.

De begraafplaats is hiërarchisch opgezet en verdeeld in vier klassen. In en om de inmiddels afgebroken kapel lagen voorheen de priestergraven. Er bevindt zich nog een priestergraf in de as van de linkerarm van het padenkruis en er is een grafsteen van een priestergraf rechtop tegen de muur gezet. Aan het padenkruis liggen de voornaamste grafmonumenten van personen die behoren tot de adel en het Nijmeegs patriciaat, zoals de familiegraven van Veerkamp, van Rosendael, Randag, Terwindt, Dobbelmann, Van Nispen tot Sevenaer, Van Nispen tot Pannerden, van der Lans. Ook aan de paden die direct naast het padenkruis liggen bevinden zich voorname graven zoals dat van de familie Smulders, van Heukelum en Bahlmann. Verder naar buiten liggen de eenvoudiger graven.

De beplanting van het padenkruis bestaat uit grote oude rode beuken. Een aantal zijpaden is omzoomd met naar elkaar toegegroeide taxusbomen of coniferen, zodat portalen zijn ontstaan. Verder bestaat de beplanting uit diverse treurbomen en groen blijvende bomen en planten zoals cipressen, coniferen en klimop. Bijzonder zijn de grote treurbeuken bij het toegangshek.

De grotendeels hardstenen graftekens bestaan veelal uit grafkelders met liggende zerken, tombes en staande monumenten of combinaties hiervan. Ook zijn er enkele grafkapellen. Een deel van de graftekens wordt omgeven door ijzeren hekwerken of hoekposten met kettingen. Veel monumenten zijn vervaardigd door de steenhouwer Hendrikus A. Euwens (1840-1910). Een type van Euwens dat veel voorkomt bestaat onder meer uit een sokkel van gestapelde, met edelweiss getooide rotsblokken, die wordt bekroond door een boomstamkruis met eikenloof en/of een krans of een doek. Een voorbeeld hiervan is het familiegraf Jansen-Goette waarvan de rotssokkel het volgende opschrift draagt: "Ter/Gedachtenis aan/ ALPHONSJE BUHRS/ uit Amsterdam/ geb. 17 sept. 1882/ overl. 22 juni 1885/ Het eerste lijkje dat/ op deze begraafplaats/ werd bijgezet". Het priestergraf heeft het grootste monument van dit type. Een ander bijzonder type dat meer dan eens voorkomt is de treurende, een kruis omarmende vrouwenfiguur. Hardstenen stèles met kruisen, die zijn voorzien van porseleinen Christuskopjes en/of geëmailleerde ovale fotoportretjes worden vaak aangetroffen in de vakken, die wat verder van het padenkruis liggen verwijderd. De grafmonumenten tonen een keur aan kunsthistorische stijlen zoals neogotiek, neorenaissance, Art Nouveau en Art Deco.

Verspreid over de begraafplaats liggen de slachtoffers van het bombardement van 22 februari 1944. Bij het toegangshek links voor bevindt zich een aantal kindergrafjes. In de buurt van het priesterkruis bevindt zich een kapelletje boven het graf van vierentwintig kinderen en acht zusters van een kleuterschool, omgekomen bij het bombardement.

Waardering De AANLEG van de Rooms Katholieke begraafplaats, tot stand gekomen in 1885.

Van algemeen cultuur- en tuinhistorisch belang:

-\tVanwege de funerair-historische en genealogische waarde van de graftekens (op lokaal/regionaal niveau);

-\tVanwege het kenmerkende laat 19de-eeuwse en vroeg 20ste-eeuwse R.K. karakter van de aanleg en de graftekens;

-\tVanwege de esthetische kwaliteit van de grafmonumenten.

-\tVanwege de gevarieerde collectie bomen en heesters deels van hoge ouderdom en/of zeldzaamheid.

-\tAls herinnering aan de slachtoffers van het bombardement van 22 februari 1944 en aan de andere oorlogsslachtoffers die hier liggen begraven.