Inleiding

Ondergrondse KUNSTBEWAARPLAATS gebouwd in de herfst van 1939 in opdracht van het Rijksmuseum Kröller-Müller in het Nationaal Park de Hoge Veluwe naar het technisch ontwerp van dr. ir. JAN EMMEN (hoofd van het technisch bureau van de Rijksgebouwendienst) en zijn assistent HENDRIK J.J. ENGEL, waarbij waarschijnlijk rijksbouwmeester G.C. BREMER betrokken is geweest. De kunstcollectie van het Kröller-Müller was tussen 22 juli 1940 en 5 oktober 1945 in deze tweede Rijksbergplaats opgeslagen. Vanwege dreigend gevaar als gevolg van de aanleg van vliegveld Deelen in 1940 is de zandafdekking verhoogd. De toegang werd in 1943 opgetrokken uit baksteen.

Omschrijving.

De ondergrondse KUNSTBEWAARPLAATS (210m3) is een rechthoekige betonnen constructie bestaande uit muren dik 1.20m, plafond 1.50m en vloer 0.80m, die geheel overdekt is met zand en aarde. In eerste instantie was de kunstbewaarplaats afgedekt met een zandafdekking van drie meter, waarna deze uit veiligheidsredenen is verhoogd tot zeven en halve meter waartussen een laag natuursteen van zestig centimeter. De entree bestaat uit een bakstenen tunnel, die wordt ingeleid door lage gemetselde wangen en voetmuren. Op het in siermetselwerk uitgevoerde boogveld boven de deur is het embleem (een kruis in een gewei) van de Hoge Veluwe afgebeeld, een ontwerp van Henry Van de Velde dat ondermeer ook in de noordgevel van het museum is aangebracht. Het embleem wordt omgeven door twee tekstbanden: (ne martis fauces artis monumenta vorarent - haec cella ante annos condita bis geminos) en (nunc crescente furore dei cui proelia curae - teciaque harenae alto subditaque est tumulo). Een vertaling van deze tekst uit 1946 luidt: "Om te voorkomen, dat het keelgat van Mars gedenkteekenen van Kunst zou verslinden, is deze kelder, voor tweemaal twee jaren gesticht, nu, bij het toenemen der woede van den god, wien gevechten ter harte gaan, bedekt en ondergebracht onder een hoogen zandheuvel".

Waardering

Ondergrondse KUNSTBEWAARPLAATS gebouwd in 1939 naar het technisch ontwerp van dr. ir. J. EMMEN en zijn assistent J.J. ENGEL, mogelijk met betrokkenheid van G.C. BREMER in opdracht van het Rijksmuseum Kröller-Müller in het Nationaal Park de Hoge Veluwe.

- Van architectuurhistorische waarde - als tweede rijksbergplaats voor de opslag van kunstschatten en als eerste ondergrondse rijksschuilkelder; - vanwege de constructie als ondergrondse betonnen kelder afgedekt door een zandafdekking van drie meter, na 1940 vanwege de aanleg van vliegveld Deelen uit veiligheidsoverwegingen verhoogd tot zeven en halve meter met daartussen een laag natuursteen; - als kunstbewaarplaats in opdracht van het rijksmuseum Kröller-Müller met een na 1940 gerealiseerde bakstenen entree waarschijnlijk mede naar ontwerp van rijksbouwmeester G.C. Bremer en met toepassing van het door Henry van de Velde ontworpen embleem dat onder meer ook in de noordgevel van het museum is aangebracht;

- Van stedenbouwkundige waarde als functioneel onderdeel van het landgoed De Hoge Veluwe, waar het een belangrijke beeldbepalende rol speelt en belangrijk is voor het instandhouden van de historische context van het landgoed.

- Van cultuurhistorische waarde als onderdeel van het landgoed De Hoge Veluwe, dat vanaf 1909 door het echtpaar Kröller-Müller werd samengevoegd en ingericht.