Complexonderdeel 05

Inleiding

TOLLENAARSWONING/TIMMERMANSWERKPLAATS gebouwd in 1924 in opdracht van de Heilig-Land-Stichting naar een ontwerp van PIET GERRITS. Het oorspronkelijk als timmermanswerkplaats en huis van Jozef en Maria in Nazareth ingerichte pand, maakt onderdeel uit van de reeks gebouwen en objecten die een duidelijke voorstelling dienden te geven van het zogeheten verborgen leven van Christus. Het gebouw is gelegen tussen de schaapskooi/grot van Bethlehem en de Oosterse herberg. Enkele inscripties herinneren nog aan de oorspronkelijke functie, zoals de volgende op het aan de woning gebouwde poortje vermelde tekst: "en Jezus kwam in zijn vaderstad en velen vol verbazing zeiden: Van waar die wijsheid, die hem gegeven is en hoe geschieden door zijn handen zulke wonderen? Is hij niet de timmerman, de zoon van Maria?". Volgens de Bijbel was Jezus tot zijn dertigste in Nazareth bekend als de timmerman. In de woning waren oorspronkelijk verschillende timmermansproducten uitgestald, zoals een wiegje, een dorsplank, een ossenjuk en een ploeg. Later heeft het gebouw de functie van tollenaarswoning gekregen en is in de links gelegen aanbouw een tollenaarskantoor ingericht. De woning is ruimer dan de boerenwoningen in het dorp Nazareth. De deuren (deels met snijwerk) en ramen zijn gebaseerd op historische voorbeelden. Dankzij de zware steunmuur tussen het hoge en het lage deel van het huis was het mogelijk een kleine vlakke koepel te bouwen.

Omschrijving

Voormalige TIMMERMANSWERKPLAATS oftewel huis van Jozef en Maria in Nazareth, thans ingericht als TOLLENAARSWONING. De gevels van het gebouw zijn gedeeltelijk bekleed met ruw behakte blokken kalksteen en gedeeltelijk gecementeerd. Het gebouw heeft een L-vormige plattegrond en is samengesteld uit drie in hoogte verschillende kubische bouwmassa's waaraan een poortje is toegevoegd. Het gebouw is voorzien van platte daken met uitzondering van de hoogste bouwmassa die een koepel heeft. De daken en de koepel zijn in beton uitgevoerd.

De links gelegen laagste bouwmassa bevatte oorspronkelijk de timmermanswerkplaats die nu ingericht is als tollenaarskantoor. De rechts hiervan gelegen bouwmassa is ingericht als woning en bestaat uit twee bouwmassa's die inwendig met elkaar in verbinding staan.

De VOORGEVEL is asymmetrisch ingedeeld en wordt gevormd door de terugliggende gevel van het tollenaarskantoor en de rechts hiervan gelegen gevel van de woning. De gevel van het tollenaarskantoor is voorzien van een door een blinde keperboog afgesloten deuropening met drie gekoppelde spiegel-geklampte deuren. De gevel van de woning bezit een segmentboogvormig afgesloten deuropening waarin een dubbele paneeldeur met decoratief snijwerk (davidster, zevenarmige kandelaar, vaas en takken). De ingang is te bereiken via twee treden. Boven de ingang is een houten luifel aangebracht. De asymmetrisch ingedeelde, gedeeltelijk gecementeerde LINKER ZIJGEVEL wordt gevormd door de gevel van de uitgebouwde werkplaats en de terugliggende gevel van de woning. De gevel van de werkplaats is blind uitgevoerd. In de gevel van de woning bevinden zich twee hoog in de muur geplaatste rechthoekige vensteropeningen die ieder voorzien zijn van een betonnen plaat met acht ronde openingen.

De gecementeerde ACHTERGEVEL is blind uitgevoerd.

In de gecementeerde RECHTER ZIJGEVEL bevinden zich in de lage linker helft drie rechthoekige vensters met meerruits ramen en een steunbeer. Het hogere rechter gedeelte van de gevel bezit een hoog in de muur geplaatst rechtgesloten venster waarin een uitkragend rooster van houten latjes.

Het INTERIEUR van de woning bestaat uit twee met elkaar verbonden kamers waarbij de hoger gelegen achterste kamer voorzien is van een koepelgewelf en de lager gelegen kamer voorzien is van een eenvoudig betonnen plafond, dat wordt 'ondersteund' door ruw behakte boomstammen. De hoger gelegen kamer is door middel van een rondboog gescheiden van de lager gelegen kamer en heeft omlopende ingebouwde banken die evenals het onderste deel van de wanden geschilderd zijn in een roodbruine kleur. In de muren zijn nisjes voor kaarsen uitgespaard.

Waardering

TOLLENAARSWONING uit 1924 oorspronkelijk gebouwd als TIMMERMANSWERKPLAATS oftewel het huis van Jozef en Maria naar een ontwerp van P. Gerrits.

- Van architectuurhistorische waarde als essentieel onderdeel van een verzameling aan de bijbelse geschiedenis ontleende gebouwen en objecten in oosterse stijl (qua ontwerp, materiaalgebruik en/of detaillering), alsmede van bijzonder belang voor het oeuvre van beeldend kunstenaar P. Gerrits. Dit in in- en exterieur vrij gaaf bewaard gebleven onderdeel van een voormalig devotiepark, thans Bijbels Openluchtmuseum, vormt een curiosum binnen de landelijke architectuurgeschiedenis.

- Van stedenbouwkundige waarde als essentieel onderdeel van het complex Heilig-Land-Stichting dat cultuur- en architectuurhistorisch van nationaal belang is. Het object is van bijzondere betekenis wegens de situering, welke verbonden is met de aanleg van het complex en de chronologische opbouw van de rondgang over het terrein.

- Van cultuurhistorische waarde als essentieel onderdeel van het complex Heilig-Land-Stichting dat een bijzondere en tevens zeldzame uitdrukking vormt van een religieuze ontwikkeling.