Registergegevens
Monumentgegevens
- Monumentnummer
- 523819
- Complexnummer
- 523817 - Kasteel Staverden
- Inschrijving register
- Kadaster deel/nr
- 82893/176
- Kadastrale aanduiding
-
Ermelo B 204Ermelo B 356Ermelo B 243Ermelo B 294Ermelo B 271Ermelo D 640Ermelo B 182Ermelo D 807Ermelo B 177Ermelo B 2791Ermelo B 318Ermelo B 200Ermelo B 272Ermelo B 413Ermelo B 2790Ermelo B 208Ermelo B 363Ermelo B 353Ermelo B 2787Ermelo D 813Ermelo B 83Ermelo B 311Ermelo B 360Ermelo B 30Ermelo B 167Ermelo D 804Ermelo D 814Ermelo B 168Ermelo D 571Ermelo B 175Ermelo B 343Ermelo B 150Ermelo B 420Ermelo B 34Ermelo B 205Ermelo B 286Ermelo D 803Ermelo B 285Ermelo B 94Ermelo B 298Ermelo B 82Ermelo B 396Ermelo D 806Ermelo D 685Ermelo B 250Ermelo D 810Ermelo B 359Ermelo B 355Ermelo B 302Ermelo D 812Ermelo B 284Ermelo B 151Ermelo B 87Ermelo B 139Ermelo B 156Ermelo B 89Ermelo B 418Ermelo B 270Ermelo B 399Ermelo B 53Ermelo B 199Ermelo B 76Ermelo B 2782Ermelo B 80Ermelo B 170Ermelo B 138Ermelo B 417Ermelo B 164Ermelo B 173Ermelo B 165Ermelo B 357Ermelo B 350Ermelo B 400Ermelo B 289Ermelo B 190Ermelo B 92Ermelo B 312Ermelo B 354Ermelo B 266Ermelo B 265Ermelo B 439Ermelo B 392Ermelo B 379Ermelo B 309Ermelo B 373Ermelo B 295Ermelo B 376Ermelo B 247Ermelo B 292Ermelo B 411Ermelo B 304Ermelo B 440Ermelo B 299Ermelo D 684Ermelo B 176Ermelo B 361Ermelo B 419Ermelo D 805Ermelo D 802Ermelo B 242Ermelo B 306Ermelo B 415Ermelo B 365Ermelo B 344Ermelo B 310Ermelo B 166Ermelo B 152Ermelo B 157Ermelo B 395Ermelo B 432Ermelo B 174Ermelo D 634Ermelo D 644Ermelo B 235Ermelo B 209Ermelo D 811Ermelo D 643Ermelo B 86Ermelo B 153Ermelo B 140Ermelo B 315Ermelo B 231Ermelo B 427Ermelo D 641Ermelo B 297Ermelo B 402Ermelo B 416Ermelo B 307Ermelo B 171Ermelo B 322Ermelo B 2781Ermelo B 308Ermelo B 362Ermelo B 300Ermelo B 342Ermelo D 639Ermelo B 393Ermelo B 188Ermelo D 816Ermelo B 391Ermelo B 154Ermelo B 229Ermelo B 380Ermelo B 26Ermelo B 103Ermelo B 305Ermelo B 234Ermelo B 25Ermelo B 290Ermelo D 1146Ermelo B 358Ermelo B 233Ermelo B 88Ermelo B 93Ermelo B 169Ermelo B 2784Ermelo B 95Ermelo B 81Ermelo B 325Ermelo D 635Ermelo B 85Ermelo B 424Ermelo B 324Ermelo B 403Ermelo B 59Ermelo B 364Ermelo B 155Ermelo B 319Ermelo B 142Ermelo B 249Ermelo B 172Ermelo B 179Ermelo B 313Ermelo B 317Ermelo B 404Ermelo B 405Ermelo B 158Ermelo B 178Ermelo B 426Ermelo B 301Ermelo B 2783Ermelo B 2788Ermelo D 801Ermelo B 181Ermelo B 201Ermelo B 314Ermelo D 815Ermelo B 303Ermelo D 1842Ermelo B 293Ermelo B 27Ermelo B 414
Omschrijving
Omschrijving onderdeel 2
De HISTORISCHE TUIN- en PARKAANLEG dateert uit verschillende perioden. Vermoedelijk kwam er in de periode Van Haersolte (vanaf 1651) rond de in het water gelegen huis met voorplein een grootschalig, formeel lanenstelsel tot stand, waarvan o.a. de nog bestaande Allee met parallelle en dwarse lanen, de Staverdenseweg en het noordelijke deel van de Uddelermeerweg (drievoudige laanbeplanting van eik en beuk aan beide kanten) deel uit maakten. De directe omgeving van het huis werd aan het einde van de 18de eeuw opnieuw ingericht onder leiding van tuinarchitect J.G. Michaël (1738-1800). Waarschijnlijk vergroef Michaël de rechthoekige gracht rond het huis en de plaats tot een vijverpartij en park in kandschapsstijl en zette hij op het ten zuiden hiervan gelegen eiland ten zuidoosten van de alhier gelegen nutstuinen, een wandeling met slingerpaden uit. Het oudst bekende redelijk gedetailleerde beeld geeft de kaart van De Man (1805). Met haar grillige beloop vormt de Staverdense Beek een opvallend element in het gebied. Centraal zien we het door grachten omgeven kasteelterrein met het kasteel en het oude koetshuis. Ten zuiden daarvan zijn tuinen zichtbaar met een formele aanleg, bestaande uit een hoofdas met aan weerszijden daarvan een aantal rechthoekige tuinvakken. Daaromheen zien we aan de zuid- en oostzijde een landschappelijke aanleg met slingerpaden en een gebogen waterloop. Ook rond de Staverdense beek aan de noordwestkant van het huis is sprake van een landschappelijke aanleg met slingerpaden en kronkelende waterlopen. Ook de zogenaamde Lenorapol is ingetekend. De Lenorapol was een eilandje ('pol') omgeven door water uit de Molenbeek, waarop een stenen 'gedenktafel' was geplaatst (zie hiervoor onderdeel 7). Kasteel en tuinen zijn - behalve aan de zijde van de beek - omgeven door een stelsel van lanen in rechtlijnige patronen. Op de TMK van omstreeks 1850 ziet men dezelfde invulling van het terrein. In 1907-1908 werd de tuin in opdracht van de familie s'Jacob gemoderniseerd, waartoe tuinarchitect P.H. Wattez (1871-1953) uit Bussum werd aangetrokken. Wattez handhaafde de glooiende tot op heden bewaarde aanleg met slingerpaden (beplant onder andere met eik, beuk, plataan en metaseqoia) en legde op de plaats waar de kaart van De Man de nutstuinen situeert, een formele, in compartimenten opgebouwde tuin aan met in de oosthoek een doolhof. Van deze formele tuin is het grondplan bewaard gebleven. Het omgrachte kasteelterrein is bereikbaar vanaf de Staverdenseweg. Aan het voorplein staat aan de westzijde het kasteel, dat haar huidige aanzien aan het begin van deze eeuw kreeg. Aan de oostzijde bevindt zich het koetshuis. Op het met kiezels verharde plein liggen tussen genoemde gebouwen twee bloemperken. Vanaf het voorplein loopt een as in zuidelijke richting tot bij de zogenaamde Lenorapol. De rechthoekige tuinen aan weerszijden van de as zijn grotendeels verdwenen; nu zijn hier gazons. In de tuin zijn de restanten van een labyrint nog duidelijk aanwezig. In de oostelijke en zuidelijke randzone ligt een slingerend padenstelsel met laanbomen langs de deels tot vijver verbrede omgrachting. Het water van de gracht vloeit via een door keien gevormde cascade aan de westkant in de lager gelegen Molenbeek. Ten noorden en noordwesten is de bij De Man aangegeven carrée-vormige laanstructuur, de lange Allee, een wandeling langs de Staverdense beek en grote open ruimtes door bossen omzoomd, vrijwel ongewijzigd te herkennen.
Waardering HISTORISCHE PARK- EN TUINAANLEG behorend tot de historische buitenplaats STAVERDEN
- van tuinhistorische waarde als voor een belangrijk deel nog herkenbaar tuinontwerp van tuinarchitect P.H. Wattez (1871-1953) met gebruikmaking van een achttiende-eeuws lanenstelsel en een ontwerp van J.G. Michaël. In de tuinen bevinden zich een aantal bouwwerken, alsmede de restanten van een labyrint. In de tuin bevindt zich tevens nog de Lenorapol, een eiland met daarop een gedenktafel. De rechthoekige tuinen aan weerszijden van de as zijn grotendeels verdwenen; nu zijn hier gazons. In de oostelijke en zuidelijke randzone ligt een slingerend padenstelsel langs de deels tot vijver verbrede omgrachting. De vijver bevindt zich voor een belangrijk deel aan de westzijde van het kasteel.
- van stedenbouwkundige waarde als karakteristieke tuinaanleg die op sommige plaatsen ongemerkt over gaat in het omringende gebied. De aanleg heeft een beeldbepalende functie voor de omgeving en een ensemblewaarde door de samenhang met de verschillende gebouwen op het terrein.
- van cultuurhistorische waarde als onderdeel van de buitenplaats Staverden en als voorbeeld van een historisch gegroeide tuinaanleg.
Overige gegevens
Oorspronkelijke functies
| Hoofdfunctie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functie | Verbijzondering | Toelichting |
|---|---|---|---|---|---|
| Ja | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | Historische aanleg | Aanleg daterend vanaf de zeventiende eeuw | |
| Nee | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | Doolhof |
Bouwactiviteiten
| Werkzaamheid | Van | Tot | Nauwkeurigheid | Toelichting |
|---|---|---|---|---|
|
verbouwing
|
1738
|
1800
|
globaal
|
Oorspronkelijke aanleg vermoedelijk ouder
|
|
verbouwing
|
1905
|
1905
|
globaal
|
Oorspr. tuinnaanleg gewijzigd door P.H. Wattez
|
Bouwtypen
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Bouwtypen | Toelichting |
|---|---|---|---|
| Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | Landschappelijke tuin | |
| Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | Formele tuin | inclusief labyrint |
Bouwstijlen
| Bouwstijl | Zuiverheid | Toelichting | Rijksmonumentnummer |
|---|---|---|---|
|
Gemengde tuinstijl
|
invloeden
|
Ambachten
| Vakman | Beroep | Toelichting |
|---|---|---|
|
Wattez, P.H. ; Gelderland
|
tuinarchitect / landschapsarchitect
|
|
|
Michael, J.G. ; Gelderland
|
tuinarchitect / landschapsarchitect
|