Inleiding

PASTORIE, behorend bij het complex 'Urbanuskerk te Bovenkerk', gelegen ten oosten van de St. Urbanuskerk en via een verbindingslid daarmee verbonden. De pastorie is omstreeks 1872 gebouwd in chalet-achtige bouwtrant. Aan de achterzijde (N) van de pastorie is een balkon op betonnen steunen geconstrueerd. De vensters van de begane grond en verdieping zijn vervangen door kunststofvensters.

Omschrijving

De pastorie is opgetrokken in rode baksteen op een rechthoekige plattegrond en bestaat uit een souterrain met afzaat, een verhoogde begane grond, een verdieping in vakwerk met vulling van siermetselwerk (in zij- en achtergevel in rood en zwart) tussen vakwerk en een kapverdieping. Aan de oostzijde is een volume ontstaan door de gevel van dit risalerende deel aan de voor- en achterzijde hoger op te trekken in een topgevel, bedekt met houtwerk, en af te sluiten met een hoog opgaand zadeldak met zeeg en met de noklijn haaks op de weg. Aan de uiteinden staat een schoorsteen. De flauw hellende samengestelde afgeknotte kap van het volume aan de westzijde wordt aangezet boven de verdieping. Aan de westzijde is een rechthoekige toren in het bouwvolume opgenomen, bestaande uit drie bouwlagen en afgesloten door een hoog ingesnoerd schilddak. De windvanen dragen de letters M en SV. De dakoverstekken steunen op houten consoles en de dakbedekking bestaat uit grijze leien. De dakkapellen aan de noord-, oost en zuidzijde hebben een ver overstekend puntdak met piron en vierruits-vensters. De vier dakkapellen van de toren hebben een lessenaarsdak.

De voorgevel (Z) bevat aan de rechterzijde het risaliet met topgevel; het risaliet heeft een breedte van twee vensterassen. In het souterrain zijn twee openslaande zesruits-ramen geplaatst, op de begane grond schouderboogvormige vensters met hardstenen dorpel, rechthoekige T-vensters en metselmozaiek in de boogvelden. Op de verdieping en de zolderverdieping bevindt zich aan weerszijden van de uitgemetselde schoorsteen een venster. Het linker geveldeel van de voorgevel is drie traveeën breed en bevat aan de linkerzijde de toegangsdeur in portiek onder spitsboog, bereikbaar via een trap met dertien hardstenen treden. De portiek wordt aan de linkerzijde ondersteund door een zandstenen zuil met kroonlijst, gevat in hardsteen. De opgeklampte deur is geplaatst in geprofileerd kozijn met dubbel driepas bovenlicht met glas-in-lood ramen. In het souterrain zijn drie kleine vierruits-vensters geplaatst, op de begane grond twee T-vensters met dorpel van zandsteen, op de verdieping vier vensters. Op de verdiepingscheiding is een cordonlijst aangebracht en de uiteinden van de stijlen van het vakwerk zijn zichtbaar tussen bakstenen consoles.

De linker zijgevel (W) bevat in de toren het trappenhuis. Glas-in-loodramen in spitsbogen zijn trapsgewijs geplaatst, op de begane grond drie, op de verdieping vier. In de iets uitkragende derde laag van de toren zijn rondboogvensters aangebracht met kleine zesruits-schuifvensters en in de boogvelden baksteenmozaiek. Aan de westzijde is de pastorie verbonden met de kerk via lage bouwvolumes, horizontaal afgesloten met overstekende dakrand op consoles. De opgeklampte deur in de zuidgevel van het eerste volume heeft een bovenlicht en zijlichten. De vensteropeningen liggen achter gedraaid traliewerk.

De rechter zijgevel (O) heeft een breedte van drie vensterassen. In het souterrain bevindt zich een venster onder rollaag. Op de begane grond bevindt zich geheel links een venster onder spitsboog, rechts twee T-vensters met hardstenen dorpel en detaillering zoals de vensters in de voorgevel. Op de verdieping zijn drie T-vensters aangebracht. Op de verdiepingscheiding zijn de uiteinden van de stijlen van het vakwerk zichtbaar tussen de bakstenen consoles boven de cordonlijst.

De achtergevel (N) heeft in het souterrain twee openslaande zesruits-ramen. Het risaliet aan de linkerzijde is identiek aan dat van de voorzijde maar heeft geen houten beschot in de topgevel, wel de oorspronkelijke schuifvensters. Het rechter geveldeel is smaller en heeft gewijzigde openingen onder één rondboog en twee vensters op de verdieping. Het overgangsgedeelte naar de kerk onder lessenaarsdak heeft een opgeklampte deur met bovenlicht en zijlichten met roedenverdeling, omgeven door vakwerk en beslag.

Waardering

De pastorie is van algemeen belang als historisch-functioneel onderdeel van het complex 'Urbanuskerk te Bovenkerk'. Daarnaast is de pastorie van belang uit cultuur- en architectuurhistorisch oogpunt als voorbeeld van een in de tweede helft van de 19de eeuw gebouwde pastorie in chalet-achtige bouwtrant op het Noordhollandse platteland.