Inleiding

BELASTINGKANTOOR der Rijksbelastingen, een bouwkundige eenheid vormend met drie GARAGES, een FIETSENSTALLING en een TRANSFORMATORHUIS. Centraal belastingkantoor waarin de verschillende belastingdiensten werden ondergebracht. Het monumentale gebouw is een stedebouwkundig baken in de as van de Westzeedijk en biedt uitzicht op de Parksluizen. Het pand werd tussen 1938-1948 gebouwd naar een Nieuw Traditionalistisch ontwerp van H. Hoekstra, hoofdarchitect van de Rijksgebouwendienst in opdracht van het Departement van Financiën.

Het gebouw behoorde tot een van de grootste Rotterdamse bouwopdrachten tijdens de oorlog en werd uitgevoerd door de N.V aanneming-maatschappij H.& P. Voormolen te Rotterdam.

N.B. In 1964 werd het gebouw uitgebreid met een vijf bouwlagen tellende vleugel in de rooilijn van de Westzeedijk naar een zakelijk ontwerp van architectenbureau Kraayvanger uit Rotterdam. De portierswoning aan de Westzeedijk moest hiervoor worden gesloopt. De nieuwe vleugel valt vanwege zijn latere bouwdatum buiten de bescherming.

In de loop der jaren werd de overdekte fietsenstalling op het achterterrein in gebruik genomen als parkeerplaats voor auto's.

Omschrijving

Het belastingkantoor is zowel aan de voor- als achterzijde streng symmetrisch geleed en bestaat uit een risalerend middendeel van zeven vensterassen breed met haaks hierop aan weerszijden twee terugliggende zijvleugels van twintig vensterassen breed en zes vensterassen diep. Het zes bouwlagen en een kelderverdieping tellende kantoor bestaat uit een betonskeletconstructie, waarbij de gevels boven een natuurstenen plint zijn opgetrokken in bruinrode baksteen met licht natuurstenen/betonnen vensteromlijstingen en daklijsten. De vensters, verdiept in de gevels aangebracht, zijn gevat in stalen kozijnen met dito roedenverdeling. Vleugels en middendeel zijn, op de terugliggende bovenste bouwlagen, voorzien van rondom uitkragende gebogen daken bekleed met groen geoxideerd Tecutakoper. Het dak van het middendeel is in het midden geopend, waardoor de kapverdieping zich hier rondom een open cour bevindt. In de zijvleugels, ter hoogte van de kelderverdieping, half in de natuurstenen plint, heeft het gebouw kleine vierkante vensters. De centrale hoofdingang, bestaande uit vijf hoge stalen deuren (niet meer origineel) met tussenliggende natuurstenen stroken, bevindt zich in het middendeel en is bereikbaar via een brede natuurstenen trap. Boven de ingangspartij bevindt zich in de gevel een rechthoekig uitkragend deel van zeven vensterassen breed met op de eerste en tweede verdieping hoge vensters met roedenverdeling (vijftienledig) en op de derde, vierde en vijfde verdieping kleinere vensters (negenledig). Het uitkragende deel wordt aan de onder- en bovenzijde afgesloten door een natuurstenen lijst. Boven dit uitkragende geveldeel bevindt zich een bordes met een eenvoudige stalen reling. In het midden van het iets terugliggende, hoger opgetrokken bouwdeel bevindt zich een natuurstenen reliëf met het rijkswapen van Nederland. Aan de achtergevel op deze plek een soortgelijk maar minder rijk gedecoreerd reliëf. De trappenhuizen, aan weerszijden van de monumentale ingang, worden verlicht door verticale vensterstroken in de zijgevels van het middendeel. De stroken (met stalen roedenverdeling) zijn gevat in een brede betonnen omlijsting en hebben een ronde beëindiging aan de boven- en onderzijde. Op de begane grond bevindt zich een groot rond venster waarvan de omlijsting overgaat in een groot natuurstenen ornament met een cartouche waarin vermeld: 'Anno Domini 1947'. In de zijvleugels bevinden zich op de begane grond, de eerste, tweede en derde verdieping hoge vensters en erboven, op de vierde en vijfde verdieping, lagere vensters conform het middendeel. De vijfde verdieping is iets korter en iets teruggerooid ten opzichte van de onderbouw. De zesde verdieping is nog korter en verder teruggerooid. Achter de borstweringen van de gevels bevinden zich op deze verdiepingen gaanderijen. In de zuidelijke zijvleugel bevindt zich hier de kantine met aan de voorzijde een dakterras achter een borstwering met een stalen reling. De achtergevel heeft grotendeels dezelfde venstergeleding als de voorgevel. Uitzondering vormt de betonnen galerij met ijzeren balustrade, die langs de volle breedte van de vleugels loopt en aan weerszijden van het middendeel in verbinding staat met een brandtrap, die doorloopt tot de vijfde verdieping. Op de vierde en de vijfde verdieping conform de voorgevel een gaanderij achter een borstwering. Aan de achterzijde heeft het pand op de hoek met de Pieter de Hoochweg een kleine aanbouw van één bouwlaag plus kelderverdieping van drie vensterassen breed en zes vensterassen lang. In de noordelijk gevel bevindt zich, onder een betonnen luifel een dienstingang bereikbaar via een betonnen trappartij.

Boven de ingang bevindt zich een rondlicht. De vensters op de begane grond en het souterrain zijn geleed conform de overige vensters in het gebouw op deze verdieping. Op het achterterrein bevinden zich, parallel aan de achtergevel van de meest noordelijke zijvleugel, drie garages. Deze staan met een schuin naar achter hellend betonnen dak in verbinding met de achtergevel van het gebouw. De oorspronkelijke ijzeren garagedeuren zijn vervangen door een aluminium variant met een breder profiel. Een open fietsenstalling met eveneens een schuin naar achter hellen betonnen dak op een gemetselde onderbouw sluit het achterterrein aan de westzijde af.

Aan de Pieter de Hoochstraat wordt het achterterrein aan weerszijden van de toegang afgeschermd door een hoge gemetselde muur afgezet met een betonnen afdekrand. In de muur, links van de toegang, vijf cirkelvensters met decoratief ruitvormig traliewerk. Recht van de toegang naar het achterrein loopt de muur nog een klein stukje door met één cirkelvenster, overgaand in het één bouwlaag tellende transformatorgebouwtje dat zich op de hoek van dit perceel bevindt. Het transformatorhuis is in dezelfde trant opgetrokken als het hoofdgebouw met een iets uitkragend boogvormig betonnen dak, een dubbele ijzeren deur in de voorgevel aan de straatzijde en een enkele ijzeren deur in de zijgevel aan het binnenterrein. De westelijke zijgevel loopt door in de achtergevel van de fietsenstalling.

In het interieur zijn ondermeer van belang de zwarte granieten vloeren in de gangen en trappenhuizen, en de paternosterlift in de noordelijke zijvleugel. In het pand bevindt zich nog een aantal originele kluizen.

Waardering

Monumentaal belastingkantoor van algemeen belang vanwege stedebouwkundige, cultuur- en architectuurhistorische waarde. Het gebouw neemt bovendien een belangrijke positie in binnen het oeuvre van architect H. Hoekstra