Inleiding

Meest zuidelijk gelegen SMALSPOORVIADUCT annex TUNNEL, onderlangs gekruist door een vrijwel haaks erop gesitueerd, onverhard ACCESPAD. Over het viaduct liep oorspronkelijk het eigen smalspoor van kleiwarenfabrikant Alfred Russel. Over het vrij rechte accespad voerden aanvankelijk diverse andere plaatselijke pannenbakkers hun klei af per kar. Het viaduct dateert in de kern uit het begin van de jaren twintig van de twintigste eeuw. Het werd gebouwd in opdracht van Alfred Russel, waarschijnlijk ter vervanging van een ouder viaductje, en opgetrokken in Ambachtelijk-traditionele bouwtrant. Het object verkeert in slechte staat. Vooral de westzijde van het viaduct is hersteld met in stijl afwijkende substituten, zoals een brugdekligger in beton en een bovenrand in natuursteen.

Omschrijving

Het SMALSPOORVIADUCT annex TUNNEL is opgetrokken in rode baksteen en gemetseld in kruisverband. Centraal een nagenoeg halfcirkelvormige tunnelopening. Eensteens toogboog, geaccentueerd door een bakstenen koordboog. Tunnelgewelf inwendig meervoudig versneden. Aan de oostzijde boven de boog het restant van een met bakstenen omkaderd casement waaruit de jaartalaanduiding thans is verdwenen. De bovenrand is afgewerkt met een rollaag voorzien van afgeronde einden. Aan weerszijden van de boog twee forse haakse steunberen, eveneens afgewerkt met een afgeronde rollaag.

Waardering

Het SMALSPOORVIADUCT annex TUNNEL met onderlangs kruisend ACCESPAD is van algemeen belang. Het object heeft grote cultuurhistorische waarden. Het is van belang als bijzondere uitdrukking van de sociaal-economische ontwikkelingen in de Noord-Limburgse grofkeramische industrie in het begin van de twintigste eeuw, waarvan Tegelen het centrum was. Vanwege het belang dat door deze industrie aan de grondstoffenvoorziening -en daarmee aan de transportmogelijkheden- werd gehecht is het object tevens van belang als uitdrukking van een landschappelijke ontwikkeling. Daarnaast is het object van belang vanwege het pionierskarakter. De aanleg van een smalspoornetwerk met alle bijbehorende artefacten was een innovatieve technische ontwikkeling die de eerste mechanisatie in de grofkeramische industrie illustreert. Het object bezit tesamen met de overige smalspoorviaducten ensemblewaarden vanwege de karakteristieke stedenbouwkundige situering tussen de voormalige, nabijgelegen kleigroeven en de kleiwarenfabrieken aan de Kaldenkerkerweg, die vooral in verband met de ontwikkelingen in de grofkeramische industrie aan het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw bebouwd raakte. Het object vertegenwoordigt een grote industrieel-archeologische en typologische zeldzaamheidswaarde. Het maakt onderdeel uit van het enige in complexvorm bewaard gebleven voorbeeld van smalspoorviaducten/tunnels in Nederland.