Onderdeel 2

Inleiding

Historische park- en tuinaanleg. De gronden waarop Koningshof is gelegen, zijn uit historisch bronnenmateriaal al bekend sinds de late middeleeuwen. Er is door de eeuwen heen sprake geweest van enige eenvoudige bebouwing, maar meer ook niet. Hiervan getuigt het duinboerderijtje.

In de meer recente tijd maakten de gronden deel uit van het grote landgoed Elswoud. Bij de bouw van het huis bestond dit gedeelte echter nog uit onontgonnen duingebied, dat wil zeggen nagenoeg onbeplante duinen. Leonard Springer ontving de opdracht om bij het huis ook een tuin te ontwerpen. Deze werd in gemengde stijl ontworpen te weten een architectonisch geometrische tuin direct grenzend aan het huis en een park in landschapsstijl daar omheen. Tevens werd begonnen met het bebossen van de duinen met dennen (pinus corsicana). In 1913 werd het bezit vergroot met de aankoop van een belendend perceel duingrond, dat eveneens werd bebost. Hierbinnen werd een patroon van sintelwegen aangelegd. Aan de zuidoostelijke zijde van de parkaanleg werd de moestuin met enige bebouwing gesitueerd. In 1919 werd naar ontwerp van D.F. Tersteeg ten westen van het huis een rosarium aangelegd. Inmiddels is dit weer verdwenen. In 1962 werd het bezit gelegateerd aan de Vereniging Natuurmonumenten die het sindsdien als natuurlandschap beheerd.

Omschrijving

HISTORISCHE PARK- EN TUINAANLEG. Evenals bij het verderop aan de Duinlustweg gelegen Duinlust is de aanleg ook hier in twee delen, een hoger gelegen duingebied en een lager gelegen parkgebied te onderscheiden. Het hoge duinterrein ligt in het noordwestelijke deel. Het lagere parkgebied ligt in het zuidoostelijke deel. Aan de oostzijde langs de Duinlustweg zijn, in aansluiting op het 18de-eeuwse duinboerderijtje, en de dienstwoningen de moestuinen aangelegd. De architectonisch-geometrische aanleg is door Springer direkt aansluitend op de zuidgevel van het huis aangelegd. Deze aanleg is in detail verloren. De plek is als lager gelegen deel in het terrein nog herkenbaar. Dit geldt overigens ook voor de voormalige rozentuin, waarvan de ruimte ten westen van het huis nog aanwezig is. Het landschappelijke deel sluit direkt aan naast en om de geometrische tuin. Het meest opvallende element is de grote open, enigszins holle weide. Deze weide wordt omzoomd door boomgroepen. Sommige hiervan zijn op kleine verhogingen geplant hetgeen de bewegelijkheid in het landschap versterkt. Vanuit het huis bestaan verschillende zichtassen over de weide. Rondom de weide door het bos bestond een patroon van slingerpaden. Deze zijn voor een deel thans sterk overgroeid, maar waarschijnlijk nog wel herleidbaar. Verder bestaat de aanleg uit slingerpaden door een parkbos. Vanaf het koetshuis loopt er in noordoostelijke richting een rechte laan naar de Duinlustweg. De oprijlaan slingert zich op de scheiding van het lage en hoge deel langs de voet van de duinen. Evenals op Duinlust bestond er hier in het landschappelijke deel geen vijverpartij.

Waardering

De HISTORISCHE PARK- EN TUINAANLEG is van algemeen belang:

- vanwege zijn plaats in het oeuvre van L. Springer;

- vanwege de op hoofdlijnen nog zeer gaaf bewaarde aanleg compleet met het samenstel der bijgebouwen.