Noordereinde 60, 1243 JJ te 's-Graveland | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

Registergegevens staan in het bovenste deel van de pagina.
Overige gegevens staan in het onderste deel van de pagina.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer: 526505
Complexnummer: 526504 - Schaepenburgh
Inschrijving register: 21 februari 2006
Kadaster deel/nr: 82789/34
Kadastrale aanduiding: 's-Graveland A 1201

Noordereinde 60, 1243 JJ te 's-Graveland

Omschrijving

Omschrijving onderdeel 1: HOOFDHUIS.

In oorsprong vroeg 18de-eeuws, mogelijk ouder, hoofdhuis in 1818 ingrijpend verbouwd en vergroot tot de huidige opzet en uitmonstering. Het hoofdhuis vormt een ruimtelijke en architectonische eenheid met het koetshuis en de oranjerie. Het rechthoekige gebouw is twee bouwlagen hoog, onder een met pannen gedekt schilddak met hoekschoorstenen en voorzien van een kelder. De gepleisterde voorgevel is zeven traveeën breed en voorzien van een middenrisaliet, waarin de toegang met een stoeppartij waarboven een balkon gedragen door Ionische zuilen. De vensters zijn uitgevoerd met empire ramen en persiennes. De keldervensters zijn halfrond. Voorts in de vensterassen drie dakkapellen, waarvan de middelste een extra accent heeft door middel van een elegante versiering.

In de achtergevel zijn de middelste drie traveeën uitgebouwd tot een koepelkamer. Ook aan deze zijde empire ramen, persiennes en drie eenvoudiger dakkapellen. De zijgevels hebben een meer gesloten karakter met slechts enkele vensters en een deur.

Het inwendige van het gebouw is in gebruik als kantoor en de indeling en de afwerking is hier grotendeels op aangepast. Desondanks worden er nog de nodige oorspronkelijke detailleringen aangetroffen. In de hal stucplafond in empire stijl en marmeren vloer en lambrisering, stucplafonds in empire stijl in de koepelkamer en de zaal ten zuiden daarvan, trappenhuis met leuning en plat ovale balusters en een bovenlicht met glas-in-lood (XXA). In de kelder blijkt door de verschillende gewelfvormen, zowel troggewelven als stenen kruisgewelven iets van de oudere bouwgeschiedenis van het huis. Voorts zijn hier plavuizen vloeren en enkele paarse wandtegeltableaus aangetroffen.

Waardering

Het HOOFDHUIS, behorend tot de historische buitenplaats Schaepenburgh is van algemeen architectonisch en cultuurhistorisch belang:

- wegens de architectonische vormgeving;

- wegens de monumentale en functioneel-ruimtelijke relatie met het koetshuis en de oranjerie;

- wegens de in het interieur nog aanwezige afwerkingen en interieuronderdelen.

Dit monument maakt onderdeel uit van complexnummer 526504. Hier vindt u meer informatie over het complex en de bijbehorende monumenten.

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functie	Verbijzondering	Toelichting
Ja	Kastelen, landhuizen en parken	Kasteel, buitenplaats	Landhuis

Bouwactiviteiten

Werkzaamheid	Van	Tot	Nauwkeurigheid	Toelichting
vervaardiging	1700	1725	globaal

Bouwtypen

Hoofdcategorie	Subcategorie	Bouwtypen	Toelichting
Kastelen, landhuizen en parken	Kasteel, buitenplaats

Bouwstijlen

Bouwstijl	Zuiverheid	Toelichting	Rijksmonumentnummer
n.v.t.	niet van toepassing